Slimmer omgaan met publieke middelen: 'Subsidie is slechts één van de instrumenten'
Overheden zetten subsidies al decennia in om maatschappelijke doelen te realiseren. De wereld verandert echter snel en daarmee ook de manier waarop we financiering vormgeven. De specialisatiecursus Subsidies van Leiden Law Academy speelt daarop in.
Breder palet aan financieringsvormen
Twee van de docenten, hoogleraar bestuursrecht Jacobine van den Brink (UvA) en hoogleraar bestuurskunde Martijn Groenleer (Tilburg University), vertellen over de uitdagingen én kansen in het veranderende subsidierecht.
Voor Groenleer is het subsidierecht slechts één stuk van een grotere puzzel. ‘De overheid staat voor grote maatschappelijke opgaven – van verduurzaming tot sociale inclusie. Tegelijkertijd verandert de samenleving en werkt de overheid steeds vaker samen met maatschappelijke organisaties, bedrijven en burgers. Dan is een klassieke subsidie niet altijd het meest effectieve instrument.’
Volgens Groenleer zoeken veel beleidsmakers inmiddels actief naar alternatieven. ‘Ambtenaren zijn geïnteresseerd in varianten die meebewegen met maatschappelijke impact, zoals resultaatfinanciering – waarbij publieke partijen investeren en pas worden terugbetaald door de overheid bij aantoonbaar resultaat – of herbruikbare fondsen. Dat vraagt om andere kennis en vaardigheden.’
Subsidierecht in beweging
Van den Brink benadrukt dat het juridische kader deze ontwikkeling niet altijd bijhoudt. ‘De Algemene wet bestuursrecht is gebaseerd op het klassieke subsidiebegrip. Maar de praktijk verandert en vraagt inmiddels om meer flexibiliteit.’
Dat leidt tot fundamentele vragen: ‘Hoe duid je nieuwe financieringsvormen juridisch? Wanneer valt iets binnen of buiten het publiekrechtelijke kader? En hoe borg je rechtszekerheid in innovatieve constructies? Die vragen bespreken we uitgebreid in de opleiding.’
Een herziening van het subsidierecht zou volgens haar wenselijk zijn, al is de politieke bereidheid beperkt. ‘Juist daarom moeten juristen en beleidsmakers zelf beter toegerust zijn.’
Actualiteit en rechtsontwikkeling
Beide docenten zien dat het subsidielandschap volop in beweging is. Van den Brink ziet dat rechters kritischer zijn geworden in subsidiezaken. ‘Neem het evenredigheidsbeginsel. Sinds de toeslagenaffaire kijken rechters zorgvuldiger naar de motieven van bestuursorganen. Dat verbetert de rechtsbescherming van burgers en instellingen.’
Groenleer wijst op het bredere speelveld. ‘De overheid wil sneller maatschappelijke doelen bereiken met beperkte middelen. Dan is de vraag: hoe zet je publiek geld effectief en verantwoord in? Dat vraagt om strategisch inzicht en kennis van verschillende instrumenten.’
'ze worden voorbereid op nieuwe ontwikkelingen die juridisch, economisch en bestuurlijk terrein overstijgen'
Verdiepingsleergang Subsidies: interdisciplinair en actueel
De kracht van de opleiding zit volgens beide docenten in de interdisciplinaire aanpak. Van den Brink: ‘We bieden een verdieping die juridisch stevig is, maar ook inzicht geeft in bredere economische en bestuurlijke afwegingen.’ Groenleer vult aan: ‘Deelnemers krijgen handvatten om het subsidie-instrument beter te begrijpen én alternatieven af te wegen. Ze leren systematischer nadenken over de inzet van publieke middelen. En ze worden voorbereid op nieuwe ontwikkelingen die juridisch, economisch en bestuurlijk terrein overstijgen.’
Leiden Law Academy
De Leiden Law Academy biedt juridisch postacademisch onderwijs (Juridisch PAO) voor advocaten en andere juridisch geschoolde of georiënteerde professionals op verschillende locaties in Nederland. Het onderwijsaanbod reikt van actualiteitencolleges tot vaardigheidstrainingen en specialisatieopleidingen. De Leiden Law Academy verbindt de laatste inzichten uit de wetenschap met de praktijk. De docenten zorgen voor academische verdieping en geven duiding aan de context waarin professionals actief zijn. Veel opleidingen zijn voorzien van opleidingspunten die officieel erkend worden door de aangesloten beroepsverenigingen (e.g., NOvA, NiRV, NVR, NVvA, LRGD, NRGD, ABAN, GAIA, KNMG).
Klik hier voor meer informatie