Van tulp tot quantum: Leidse vondsten herleven in de stad
Met nieuwe borden in de stad en een vernieuwde website leren alle inwoners en bezoekers van Leiden spectaculaire Leidse ontdekkingen kennen. De wetenschapsroute Leiden Discoveries is ter ere van het lustrum vernieuwd en gelanceerd op de Nacht van Ontdekkingen.
Met gevoel voor symboliek overhandigde rector Hester Bijl een brandend lampje aan burgemeester Peter Heijkoop. ‘Een gloeilampje is het symbool van de route, als visuele metafoor waarbij licht staat voor inzicht. We kennen allemaal het beeld van een lampje dat "aangaat" boven iemands hoofd als een "aha!"-moment. Licht verdrijft duisternis, net zoals een idee of een ontdekking onwetendheid kan verhelderen.’
Van tulp tot grondwet
De tulp, supergeleiding, de grondwet, radiosterrenkunde: deze ontdekkingen en uitvindingen zijn ‘made in Leiden’. Waar en door wie? Je ontdekt ‘t met Leiden Discoveries.
Op allerlei plekken in de Leidse binnenstad zie je op informatieborden wat op die plek ontdekt is – door een onderzoeker die daar woonde of werkte. En al die ontdekkingen staan ook op een vernieuwde website, met routes langs alle plekken.
Het zijn soms bekende namen zoals Einstein, Clusius en Thorbecke en ook bekende ontdekkingen – zoals de koudste temperatuur op aarde. Maar velen zijn minder bekend, en minstens zo belangrijk.
Zoals bijvoorbeeld George Uhlenbeck en Samuel Goudsmit. In 1925 ontdekten zij in Leiden een tot dan toe onvermoede eigenschap van elektronen. De deeltjes bleken in twee richtingen te kunnen ‘tollen’. Later noemden wetenschappers dat de ‘elektronenspin’. Die ontdekking legde de basis voor de quantumcomputer.
Smartphone
De route laat zien: de ontdekkingen zijn soms lang geleden gedaan en allemaal hadden ze grote gevolgen – niet alleen in hun tijd, maar nog steeds.
Zo leeft de beroemdste uitvinding van Van Musschenbroeck, de Leidse Fles, een condensator uit 1746, nog altijd voort : – je smartphone waarop je de Leiden Discoveries kan bekijken, bevat minimaal vijfhonderd (!) kleinere, moderne varianten van deze Leidse ontdekking.
Bijl merkte op: ‘Leiden laat vol trots haar wetenschappelijke geschiedenis zien. En het is niet alleen geschiedenis - want al die ontdekkingen hebben enorme impact gehad, en nog steeds, op het dagelijks leven van u en mij.’
Routes op de website
Op de tweetalige website staan wandelroutes langs de ontdekkingen en portretten van de onderzoekers. Deze portretten zijn desgewenst ook in kleur te bekijken – de oude afbeeldingen en foto’s zijn met AI ingekleurd.
Hun tijd vooruit
Leiden Discoveries is niet nieuw, maar wel vernieuwd. Het was een initiatief van professor Ton van Raan, en is in 2015 bij ons 440-jarig bestaan gerealiseerd als cadeau aan en van de stad – met steun van onder anderen de Gemeente Leiden. In 2025 bestaat de universiteit 450 jaar en is het t lustrumthema De tijd vooruit. Met de vernieuwde Leiden Discoveries kan iedereen weer zien dat onderzoekers in Leiden vaak hun tijd vér vooruit waren met baanbrekende ontdekkingen.