Hoe Indonesische gemeenschappen hun sociale zekerheid zelf regelen
Veel arme mensen in Indonesië zijn voor hun sociaal vangnet voornamelijk afhankelijk van hun familieleden, buren en de lokale gemeenschap. Een van deze vormen van hulp vanuit de gemeenschap wordt in Midden-Java ‘jimpitan’ genoemd. Promovendus Ayu Swaningrum onderzocht hoe dit systeem van sociale zekerheid werkt.
Wanneer inwoners van Java ziek worden of er iemand in de familie komt te overlijden, ontvangen zij steun vanuit de lokale gemeenschap in de vorm van geld of rijst. Deze vorm van sociale zekerheid begon met het inzamelen van kleine hoeveelheden rijst. Swaningrum: ‘Elk huishouden zette een klein bekertje met rijst voor hun huis neer. Die werden ingezameld en vervolgens verdeeld onder de hulpbehoevenden in de gemeenschap.’
Jimpitan wordt, met name in Wonosobo, al minstens sinds 1950 toegepast. Het was destijds bedoeld ter ondersteuning van het grootschalige vijfjarenplan voor de ontwikkeling van met name de plattelandsgemeenschap.
Inmiddels is de rijst veelal vervangen door een financiële bijdrage. Naast de hulp die zieke mensen ontvangen, wordt het ingezamelde geld ook gebruikt om goedkope leningen aan inwoners te geven. Swaningrum: ‘Daar zit dan geen of weinig rente op. Ook is het makkelijker om op deze manier een lening te krijgen dan bij de bank. Je kunt gewoon aankloppen bij iemand in je eigen gemeenschap, zonder ingewikkelde administratie.’
Ondernemerschap
Jimpitan zorgt niet alleen voor een sociaal vangnet, maar kan ook de werkgelegenheid vergroten, legt Swaningrum uit. ‘De Indonesische economie wordt voor een groot deel ondersteund door de informele sector. Jimpitan helpt mensen om hun eigen kleine onderneming op te zetten. Een van de inwoners die ik interviewde, gebruikte het bijvoorbeeld om een paar eenden te kopen. Daarmee kon hij fokken en vervolgens de eieren en nakomelingen verkopen.’
Daarnaast helpt jimpitan om de sociale, economische en culturele waarde van de gemeenschap te behouden. ‘Soms worden er culturele activiteiten, religieuze ceremonies, herdenkingen en feestdagen gefinancierd met jimpitan.’
‘Inheemse kennis’ nog verder verspreiden
Deze vorm van sociale zekerheid en steun komt ook in andere gebieden dan Midden-Java voor, maar heet overal anders. ‘De meeste plekken in Indonesië hebben een vorm van jimpitan. In West-Java worden soortgelijke systemen “perelek” genoemd, en in Purwakarta is er zelfs een elektronisch systeem, “e-perelek”.’ Ook buiten Indonesië komen dit soort inheemse vormen van sociale zekerheid voor, zoals in de Filipijnen, Nigeria, Ethiopië en Liberia.
‘Dit soort praktijken en de kennis waarop ze gebaseerd zijn, krijgen steeds meer erkenning van academici en ontwikkelingswerkers, maar het grote publiek is zich er nog niet van bewust’, zegt Swaningrum. Zij ziet het als haar taak om dit soort ‘inheemse kennis’ nog verder te verspreiden en hoopt als docent aan de slag te gaan.
Tekst: Tom Janssen
Foto: Unsplash