Is de democratie een bedreiging voor het tropisch regenwoud?
Democratie kan in de tropen leiden tot meer ontbossing. Dat schrijven milieuwetenschapper Joeri Morpurgo en zijn collega’s in het prominente wetenschappelijk tijdschrift Biological conservation. Ze zagen dat competitieve verkiezingen gepaard gingen met meer verlies van tropisch regenwoud dan verkiezingen zonder concurrentie. ‘We moeten voorkomen dat politici het overgebleven regenwoud kunnen gebruiken voor politieke macht.’
‘Mensen die verkiesbaar zijn, proberen op allerlei manieren stemmen te winnen,’ vertelt Morpurgo. Ze passen hun beleid aan of doen beloftes om de kiezers voor zich te winnen. Het is bekend dat dat invloed heeft op veel zaken, van werkeloosheid tot oliewinning of het bruto nationaal product. Wij waren benieuwd naar de invloed op ontbossing in de tropen. Daar was op globale schaal nog geen onderzoek naar gedaan. Nieuwe satellietdata en beter toegankelijke verkiezingsdatabases maakten dat nu mogelijk.’
Data over verkiezingen, regering en ontbossing
De onderzoekers maakten een database met daarin jaarlijkse informatie van 55 landen in de tropen, van 2001 tot en met 2018. Denk bijvoorbeeld aan het jaarlijkse verlies aan regenwoud, in welk jaar er verkiezingen waren en wat voor soort: presidentieel, Hoger- of Lagerhuis. Daarnaast verzamelden ze ook allerlei informatie over de regering. Denk hierbij aan de mate van corruptie, integriteit van de media en of er bij verkiezingen sprake was van genoeg (eerlijke) concurrentie.
Morpurgo: ‘We keken naar competitieve verkiezingsjaren, niet-competitieve verkiezingsjaren en jaren zonder verkiezingen. Bij een competitief verkiezingsjaar hebben alle stemmen die binnenkomen invloed op wie er uiteindelijk in de regering komt. Bij een niet-competitief jaar zijn er wel verkiezingen, maar kun je bijvoorbeeld maar op één partij stemmen, of is een verkiezing slechts een schijnvertoning. Vervolgens legden we al die verschillende jaren naast de jaarlijkse ontbossingscijfers.’
‘President Bolsonaro beloofde dat hij alle milieu- en natuurbeschermingswetten zou afschaffen als hij herkozen werd.’
Meer ontbossing bij competitieve verkiezingen
Morpurgo en zijn collega’s zagen dat er in competitieve verkiezingsjaren meer ontbossing plaatsvond dan tijdens niet-competitieve verkiezingsjaren. ‘We denken dat dit komt doordat politici land en grondstoffen gebruiken om stemmers voor zich te winnen. Er is wel veel wet- en regelgeving tegen omkoping met geld of vastgoed, maar niet tegen de exploitatie van de natuur. Dat is dus een mooie manier om stemmen te winnen van onder andere de landbouwsector. Bijvoorbeeld door bestaand beleid te veranderen. Zo beloofde oud-president Bolsonaro van Brazilië ooit dat hij alle milieu- en natuurbeschermingswetten zou afschaffen als hij herkozen werd.’
Nieuwsgierig naar de effecten op kleinere schaal
‘Competitieve verkiezingen zijn natuurlijk niet compleet verantwoordelijk voor ontbossing, maar onze resultaten doen wel vermoeden dat het indirect een drijvende factor is,’ aldus Morpurgo. ‘Om dit verder uit te diepen, moeten we kijken naar de effecten op kleinere schaal of over een kortere tijdspan. Momenteel is ontbossingsdata alleen per jaar beschikbaar; de satellieten die het meten vliegen simpelweg niet vaak genoeg voorbij. Het zou heel interessant zijn te kijken naar de effecten binnen een jaar. Of binnen de landsgrenzen: welk effect hebben verkiezingen in staten of provincies? Maar voor veel tropische landen is dat soort data vaak nog niet of lastig beschikbaar.’
Neem natuur mee bij monitoren van verkiezingen
Maar hoe beschermen we het regenwoud dan tegen machtsbeluste politici? ‘Verkiezingen zijn natuurlijk een integraal deel een goed functionerende democratie, die kan en wil je niet afschaffen. Het is misschien wel een idee om het bosbeheer en beheer van andere natuurlijke hulpbronnen niet meer te beleggen bij de regering, maar bij onafhankelijke partijen. Zo haal je ze namelijk uit de invloedsfeer van de verkiezingen. Maar dat is lastig voor elkaar te krijgen.’
Het is daarom volgens de onderzoekers vooral belangrijk dat organisaties die toezicht houden op de transparantie en eerlijkheid van verkiezingen ook de impact op het milieu en de natuur gaan monitoren. Natuurorganisaties moeten daarnaast extra waakzaam zijn in aanloop naar verkiezingen. Morgurgo: ‘Want juist dan schenken verkiesbare personen bijvoorbeeld bosgrond om te ontginnen in de hoop op extra stemmen. Op die manier kunnen we hopelijk voorkomen dat democratische verkiezingen gepaard gaan met ontbossing, vernietiging van ecosystemen en exploitatie van natuurlijke grondstoffen.’
Wetenschappelijke publicatie