Universiteit Leiden

nl en

Europese beurs voor onderzoek naar Indiase geschriften: ‘Ons begrip van het hindoeïsme is hierop gebaseerd’

Hoogleraar Peter Bisschop ontvangt een ERC Advanced-beurs. Hij gaat het bedrag van ongeveer 2,5 miljoen euro besteden aan onderzoek naar purana’s: geschriften in het Sanskriet van soms meer dan vijftienhonderd jaar oud.

Peter Bisschop

‘We weten heel veel van de Europese klassieken, maar we zijn in Nederland totaal onbekend met de klassieke cultuurgeschiedenis van India’, stelt Bisschop. Hij gaat zich de komende jaren focussen op purana’s: anonieme geschriften over de mythische cycli van belangrijke hindoegoden. ‘Je kunt zeggen dat deze geschriften een soort premoderne Wikipedia zijn’, vertelt Bisschop. ‘Hoewel er ook heel originele purana’s zijn, staat het genre erom bekend dat alles erin terechtkomt en gerecycled wordt.’

Veranderlijke teksten

Waar de eerste purana’s uit de vijfde eeuw na Christus stammen, verschijnen ook tegenwoordig nog nieuwe versies. ‘Het heeft de Indiase cultuur tot op het bot gevormd’, zegt Bisschop. ‘Het zijn de verhalen waarmee je opgroeit als kind en die gekoppeld zijn aan de religieuze praktijk. Als je bijvoorbeeld naar een tempel gaat, wordt in een purana toegelicht waarom die op precies die plek staat, ongeveer zoals dat bij ons met mythes gebeurt.’

En net als bij mythes zijn de teksten van purana’s niet stabiel. ‘Als je citaten uit bijvoorbeeld de tiende eeuw vergelijkt met hedendaagse edities, kan het een volledig andere tekst zijn’, vertelt Bisschop. ‘Een heel belangrijk argument in mijn onderzoek is dan ook dat de teksten continu zijn aangepast, afhankelijk van de overleveraars en de plaats waar zij zich bevonden.’ 

Spiegel van ontwikkeling

Juist die veranderingen maken het genre interessant, omdat aan de hand daarvan de culturele ontwikkeling van India en de landen daaromheen in kaart kan worden gebracht. Bisschop gebruikt daarvoor drie vragen: wanneer zijn de teksten opgesteld? Hoe zijn ze overgeleverd? En hoe fungeren ze in en buiten India, als ze eenmaal zijn vertaald in lokale talen? 

Met de antwoorden verwacht hij een nieuw licht te kunnen werpen op de culturele en religieuze ontwikkeling van Zuid- en Zuidoost-Azië. ‘Als we de vraag beantwoorden welke rol de purana’s speelden in het vertellen van verhalen, kunnen we achterhalen welke hindoeïstische leren ermee werden verspreid. Als je dat weet, kun je gaan inzoomen op de vraag welke religieuze groeperingen mogelijk een rol hebben gespeeld en in welk deel van Azië wat gebeurde.'

Neergekeken

Bisschop denkt dat de invloed van de purana’s groot is geweest. ‘Ik heb een algehele theorie dat ons begrip van het hindoeïsme is gebaseerd op de purana’s. Dat is alleen nooit zo benoemd.’

Ik wil laten zien dat purana's een heel origineel type literatuur zijn.

Volgens hem komt dat onder meer door het imago van de geschriften. ‘Sanskritisten hebben zich heel lang beziggehouden met wat beschouwd werd als de meest hoogstaande vorm van Sanskriet, zoals poëzie en wetenschap. Op de purana’s werd neergekeken. Het Sanskriet ervan zou tweederangs zijn en de inhoud niet origineel. Ik wil laten zien dat dit een heel origineel type literatuur is dat wat mij betreft behoort tot de wereldliteratuur, omdat het een heel groot bereik heeft gehad over een heel lange periode. Als je het zou wegdenken, kun je het eigenlijk helemaal niet hebben over de klassieken in Zuid- en Zuidoost-Azië.’

Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.