Royal Astronomical Society eert team achter foto zwart gat met 2021 Group Achievement Award
De Event Horizon Telescope (EHT)-collaboratie ontvangt de 2021 Royal Astronomical Society Group Achievement Award. In april 2019 presenteerde het EHT-team de eerste foto van de schaduw van een zwart gat ooit. De Leidse hoogleraar Huib-Jan van de Langevelde is sinds vorig jaar directeur van EHT. Drie andere Leidse astronomen zijn ook betrokken bij het team.
De Event Horizon Telescope (EHT) is een wereldwijd netwerk van acht radiotelescopen. Samen vormen deze telescopen één grote virtuele radiotelescoop vormen met een schoteldiameter ter grootte van de aarde. Op die manier bereikte het team een ongekende gevoeligheid en resolutie bij de opname van het superzware zwarte gat in het centrum van sterrenstelsel M87.
Group Achievement Award
De Britse Royal Astronomical Society (RAS) reikt de Group Achievement Award uit voor buitengewone prestaties door grote consortia in alle deelgebieden van de astronomie. Eerdere winnaars zijn het Planck-team in 2018 en het LIGO-team in 2017.
Wereldwijde samenwerking
In de toelichting op het toekennen van de prijs schrijft de Britse Royal Astronomical Society (RAS): ‘De eerste afbeelding van een zwart gat heeft al miljoenen mensen geïnspireerd, en zal dat blijven doen. De afbeelding vormt een belangrijke mijlpaal in menselijke vindingrijkheid en wetenschappelijke inspanning, en opent op ongekende wijze deuren naar nieuw onderzoek aan de fysica van roterende gasschijven rond superzware zwarte gaten. De totstandkoming van de EHT was een ongekende en formidabele uitdaging, en werd alleen mogelijk gemaakt door decennialange inspanning en toewijding van dertien instituten en ruim 340 onderzoekers. Dit is een van de mooiste voorbeelden van een prestatie die voortkomt uit nauwe samenwerking tussen onderzoekers van over de hele wereld.’
Heino Falcke (hoogleraar Astrodeeltjesfysica en radioastronomie aan de Radboud Universiteit, en een van de grondleggers van de EHT) is blij met de toekenning: ‘Op een moment dat de wereld uit elkaar lijkt te vallen, is het een belangrijk signaal dat de RAS een wetenschappelijk resultaat erkent waarbij de wereld letterlijk samen moest komen om te bereiken wat onbereikbaar leek, en te zien wat onzichtbaar leek.'
De grens van wat mogelijk
EHT-directeur Huib-Jan van Langevelde (JIVE en hoogleraar Galactische radiosterrenkunde in Leiden) voegt daaraan toe: ‘We zijn zeer vereerd dat zo’n gerenommeerd gezelschap ons werk eert, dat op de grens ligt van wat technologisch mogelijk is. Het is een inspiratie voor ons team om door te gaan met het leveren van fundamenteel wetenschappelijke resultaten in onderzoek aan zwarte gaten.’
Sera Markoff (hoogleraar Theoretische hoge-energie-astrofysica aan de Universiteit van Amsterdam, en vicevoorzitter van de wetenschappelijke raad van de EHT): ‘We zijn verheugd dat een belangrijk instituut als de RAS erkent dat steeds meer baanbrekende wetenschap grote internationale teams nodig heeft. Het is prachtig dat deze prijs ook de jonge onderzoekers erkent, die vaak cruciale bijdragen aan de analyse hebben geleverd.’
Prijzenregen
Het team dat de eerste foto van een zwart gat maakte, grossiert in prijzen en eervolle vermeldingen. Eerder won het bijvoorbeeld al de Breakthrough prize, de 'Oscar van de wetenschap' en stond het in de eindejaarslijst van het tijdschrift Time. Ook kreeg het EHT-team de Bruno Rossi-prijs 2020 van de American Astronomical Society.