Klimaatverandering stelt Afrikaanse grazers voor moeilijke keuze
Leeuwen beperken hun prooidieren, zoals zebra’s en gnoes, in hun mogelijkheden zich aan te passen aan een opwarmende aarde. Dat ontdekte Leidse onderzoeker Michiel Veldhuis van het Centrum voor Milieuwetenschappen in Leiden samen met internationale collega’s. Het onderzoek is op 1 juni in Nature Ecology & Evolution gepubliceerd.
Afrika herbergt de grootste diversiteit aan grote zoogdieren ter wereld, terwijl juist daar gemiddeld het klimaat sneller opwarmt dan in de rest van de wereld. ‘Met stijgende temperaturen wordt het tijdsvenster waarin herbivoren zowel de dieren die op hen jagen als de hitte kunnen ontwijken steeds kleiner’, vertelt Veldhuis. In de nacht is het koel genoeg om te grazen. Maar wonen de herbivoren in een gebied met leeuwen – die ook voornamelijk in de koele nacht actief zijn – dan worden de prooidieren gedwongen om tijdens hetere momenten van de dag eten te zoeken. Deze ontdekking betekent dat klimaatverandering niet alleen individuele soorten beïnvloedt, maar ook verhoudingen tussen soorten.
Gevolgen van klimaatverandering zichtbaar maken
Veldhuis en zijn collega’s gebruikten cameravallen, verspreid over 32 beschermde gebieden in Zuid-Afrika. In de helft van deze gebieden leven leeuwen. Deze data, verzameld tussen 2013 en 2017, geven de dagactiviteit van verschillende diersoorten weer. De dagactiviteit van herbivoren werd daarna vergeleken tussen gebieden met en zonder leeuwen. Hieruit bleek dat herbivoren in gebieden zonder leeuwen in koelere periodes naar eten zochten dan hun soortgenoten die leefden in gebieden met leeuwen.
Verhoudingen veranderen
Zoogdieren kunnen makkelijker op korte termijn hun gedrag aanpassen op het veranderende klimaat, dan hun lichaam. Normaal zouden de zoogdieren migreren naar koelere plekken, maar ze komen hierbij vaak door mensen gemaakte barrières zoals hekken tegen. ‘Het probleem is dat we de consequenties van het krimpende tijdsvenster nog niet goed begrijpen’, zegt medeonderzoeker Joris Cromsigt. Zo worden bijvoorbeeld niet alle planteneters even hard getroffen: ‘Sommige soorten, zoals gemsbok, zouden de hitte kunnen verdragen en zo leeuwen ontwijken, maar voor andere soorten zoals zebra’s kan de hogere temperatuur grote gevolgen hebben.’
Tekst: Ramón van Doorn
Beeld: Joris Cromsigt