Next444: uitdagingen voor de toekomst
Op een winterse woensdagavond stonden grote kwesties centraal in Grand Café de Burcht. Young Academy Leiden (YAL) organiseerde een ronde tafel: Next444. Want nu de 444ste verjaardag van Universiteit Leiden voorbij is, is het tijd om weer vooruit te kijken: wat zijn maatschappelijke issues die de komende 444 jaar centraal staan?
Rechtsgeleerde Joris Larik, die zich de laatste jaren voornamelijk bezighield met de Brexit, begon grappend en verontschuldigde zich voor de ‘droge’ kost die hij zogenaamd in petto zou hebben voor zijn publiek: ‘Na mij wordt het interessanter, dat beloof ik.’ Dat bleek valse bescheidenheid, want ook het verhaal van Larik was zeer de moeite waard.
Reflecterend op de huidige staat van internationaal samenwerken, stelde Larik dat het “romantische tijdperk” van voortschrijdende juridische en politieke samenwerking – in internationale instanties – voorbij lijkt. Larik: ‘Organisaties zoals de VN Veiligheidsraad functioneren niet goed meer en meerdere landen hebben het Internationaal Strafhof verlaten. Dat maakt het lastig om de grote problemen van onze tijd aan te pakken.’
Een rivier als mens
Antropoloog Andrew Littlejohn liet zien dat we in duurzaamheidsvraagstukken nog erg vaak de mens centraal stellen. Toch kunnen we ook heel wat leren als we juist uitgaan van niet-mensen, liet hij zien aan de hand van twee voorbeelden. Zo kreeg de Ganges in India in 2017 een ‘menselijke’ status. Dit hield in dat het vervuilen van de rivier gezien moest worden als het mishandelen van een persoon. In de Verenigde Staten werd het water van de Missouri en Mississippi beschermd door demonstranten tijdens de Dakota Access Pipeline-protesten in 2016. Het ging hen niet om de vervuiling en hinder voor omwonenden en de natives van dat gebied, maar om het water zélf, dat het recht had om schoon te blijven. Het was voor hen als een familielid.
Hoe kunnen we denken over een vorm van ethiek waarin de mens niet het enige einddoel is in de wereld, en zich daarmee het recht toe-eigent om de natuur als middel of bron voor zichzelf te gebruiken? Littlejohn: ‘Om een duurzame wereld te bereiken moeten we naar een andere relatie tussen mens en natuur toe.’
DNA als valstrik
De wereld van het DNA verandert razendsnel. ‘Tijdens mijn studie in 2005 werd bekend dat de menselijke DNA-code ontrafeld was,’ zegt Karin van der Tuin, geneticus. ‘Dit project had dertien jaar geduurd en kostte drie miljard dollar. Nu, vijftien jaar later, is je DNA binnen een week getest en kost het minder dan 1000 dollar.’
Wat gaat er de komende decennia allemaal gebeuren op dit vlak? In haar TEDx-optreden liet Van der Tuin zien hoe makkelijk het is om iemands DNA af te nemen. Zodra je de code hebt, kun je er in principe alles mee doen. Zou je willen dat jouw zorgverzekeraar deze informatie in handen krijgt? En hoe zit het met privacy in het algemeen? Het is aan de maatschappij om dit soort ethische dilemma’s op te lossen.
Van ethiek naar politiek, en terug
Na de introducties van de sprekers ging men onder leiding van Judi Mesman (dean van het Leiden University College) in gesprek. Dat ging er soms best stevig aan toe. Moeten we bijvoorbeeld strengere regels stellen aan het gebruik van DNA? Dat kan ook goede initiatieven afknellen, zei iemand uit het publiek die zelf in de gezondheidszorg werkt. ‘Het is voor mij juist heel goed dat verschillende bedrijven hierdoor samenwerken en met nieuwe inzichten komen.’ Zo bleven deze avond vooral de ethische vraagstukken rondzingen in De Burcht.
Tekst: Daniëlle de Zwart
Foto: Eelkje Colmjon
Mail de redactie