De bouwstenen voor wereldburgers met astronomische kennis
Astronomen die veel aan outreach doen, ervaren verschillende niveaus van astronomische kennis onder hun publiek. Maar wanneer is iemand dan echt ‘astronomisch geletterd’? Tot nu toe was dit nog nooit systematisch geëvalueerd of gedefinieerd. Astronomen, waaronder Pedro Russo van de Leidse Sterrewacht, publiceerden daarom het eerste internationale document dat vaststelt wat het betekent om astronomisch geletterd te zijn.
Wat moeten we weten?
Astronomie is altijd al bepalend geweest voor hoe de mens zijn plaats in het heelal ziet. Kenden we in een eeuw geleden slechts een handjevol planeten in ons eigen zonnestelsel, momenteel weten we dat we zijn omringd door miljarden sterrenstelsels. Maar in hoeverre is deze kennis geïntegreerd in de samenleving? De Internationale Astronomische Unie (IAU) wil een manier vinden om te bepalen hoe astronomisch het geletterd het publiek is. Maar voordat je dat kunt onderzoeken, moet je eerst bepalen wat ‘geletterd in astronomie’ precies inhoudt: Wat moeten de burgers, waar dan ook op aarde, weten over astronomie? Daarom publiceerde de IAU op 3 mei het eerste internationale document over astronomische geletterdheid, getiteld: ‘Big Ideas in Astronomy: A Proposed Definition of Astronomy Literacy. Russo is één van de leiders van het project.
Elf ideeën
Het document presenteert elf grote ideeën in de astronomie, zoals: ‘We zijn allemaal gemaakt van sterrenstof’ of ‘Misschien zijn we wel niet alleen in het universum’. Elk van deze ideeën wordt uitgelegd aan de hand van zeven tot tien ondersteunende concepten. De 65 bladzijden van het document beslaan een breed scala aan aspecten van de sterrenkunde, van geschiedenis tot technologie en van theorie tot observaties. Ook de sociale en filosofische facetten komen aan bod. Al deze aspecten zijn verankerd in onderwerpen die zich uitstrekken van de aarde tot aan de rand van de kosmos.
Voor iedereen
‘Big Ideas in Astronomy is zowel informatief als inspirerend en moet het belang van astronomie voor onze maatschappij duidelijk maken’, zegt João Retrê van het Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço (IA). ‘Het is ontworpen voor verschillende toepassingen, zoals het helpen bij de ontwikkeling van nieuwe hulpmiddelen voor astronomie-onderwijs, het beïnvloeden van schoolcurricula en het bieden van een kader voor overheidsbeleid.’ Het open-access document biedt een leidraad voor het opstellen van de kennisdoelen voor astronomie (astronomy literacy goals). Onderwijzers en voorlichters kunnen het gebruiken, maar er met hun eigen kennis ook zelf aan bijdragen. Daarom is het document gepubliceerd onder de ‘Creative Commons-licentie’ die het toestaat dat iedereen het kan delen en aanpassen, zolang de juiste credits worden gegeven.
Bewerkbare (Google Document en Adobe InDesign) en niet-bewerkbare (PDF) versies van Big Ideas in Astronomy zijn online verkrijgbaar.
Astronomie-onderwijs
Eén van de doelen van de IAU is het bevorderen van astronomie-onderwijs op scholen. Big Ideas in Astronomy draagt hieraan bij. Het project bouwt voort op eerdere projecten in andere wetenschapsgebieden, zoals in de aardwetenschappen of het project ‘Big Ideas in Science’. ‘Dit hoognodige document biedt bouwstenen voor astronomie-onderwijs,’ zegt Russo. ‘Leraren, docenten, curriculumontwikkelaars en zelfs uitgevers van lesboeken kunnen deze kennisdoelen gebruiken om nieuw en actueel lesmateriaal te ontwikkelen.’
‘Dit werk zet een stap in de goede richting: het brengt astronomie dichter bij de mensen en zal daarmee de toekomst veranderen,’ aldus Retrê. Russo voegt hieraan toe: ‘Dit is nog maar het begin. Naarmate de astronomie vordert, moet dit document mee veranderen om zo ons vakgebied relevant te houden voor de samenleving.’
Dit project wordt geleid door João Retrê, of Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço (IA) en Faculdade de Ciências da Universidade de Lisboa (FCUL), Portugal, en Pedro Russo, van IA en de Sterrewacht Leiden. Wereldwijd zijn er tal van partners en medewerkers. Het document is opgesteld in het kader van de IAU Commissie C1 voor Astronomie Educatie en Ontwikkeling, in het bijzonder de werkgroep ‘Literacy and Curriculum Development.’