Indringende beelden en verhalen over reizend erfgoed in Oude UB
Hoe vieren Nepalese ballingen in Engeland hun feesten? Wat doen Noord-Koreaanse monumenten in Zimbabwe? De tentoonstelling ‘Heritage on the Move’ laat zien wat er met culturen gebeurt onder invloed van migratie. Van 3 december tot 7 januari te zien in de Oude UB.
Achttien banieren met indrukwekkende foto’s en verhalen van in Leiden werkende onderzoekers demonstreren de impact van migratie op culturen. Sommigen van de geportretteerden verhuisden vrijwillig, anderen ontvluchtten intimidatie en geweld. De expositie is een initiatief van LeidenGlobal, het samenwerkingsverband van de universiteit met Leidse musea en kennisinstellingen op het gebied van mondiaal onderzoek. Onderzoekers werden opgeroepen om foto’s te sturen met hun verbeelding van reizend erfgoed. Uit de ingezonden foto’s en bijbehorende onderzoeken is een selectie gemaakt voor de offline- en online tentoonstelling 'Heritage on the move'.
Hoe erfgoed verandert
Hoogleraar (Post)koloniale Geschiedenis Gert Oostindie, voorzitter van LeidenGlobal, verklaart de keuze voor het thema. ‘We willen laten zien hoe erfgoed verandert onder invloed van migratie. Het ontvangende land neemt elementen over van de cultuur van migranten. Andersom verandert ook de cultuur van migranten als ze zich in een nieuw land vestigen.’
Noord-Koreaanse architectuur geïmporteerd
Opmerkelijk is het verhaal van de Noord-Koreaanse monumenten in Zuidelijk Afrika. Historicus Tycho van der Hoog ontdekte in diverse Afrikaanse landen monumenten die door Noord-Koreanen zijn ontworpen en werden gebouwd door dwangarbeiders van dit dictatoriale regime. De monumenten zijn een ode aan de Afrikaanse onafhankelijkheidsstrijd. Noord-Korea steunde deze strijd met wapens en trainingen. De dwangarbeiders in deze Afrikaanse landen moesten hun inkomsten grotendeels afstaan aan de Noord-Koreaanse staat.
Nepalese ballingen
Of culturen snel veranderen hangt er mede van af of het vertrek vrijwillig of gedwongen was. Zo fotografeerde de Leidse antropoloog Bal Gopal Shrestha een groep Nepalese ballingen die hun jaarlijkse feest Sisekpa Tongnan in een Brits park vieren. De geportretteerden behoren tot de Limbu, een van de vele etnische bevolkingsgroepen in Nepal. De ballingen zijn vastbesloten om hun religieuze en culturele tradities in diaspora te behouden, vertelt Shrestha in de toelichting bij zijn foto.
Gemengd orgel
Een mooi voorbeeld van een fusie van culturen is de Kaha di Òrgel, een kruising tussen een cilinderpiano en een orgel. Het houten instrument werd in de 19e eeuw in de Antillen ontwikkeld op basis van Europese instrumenten. Later introduceerden migranten uit Aruba, Bonaire en Curaçao op hun beurt het instrument in Nederland. Het illustreert de impact van eeuwenlange migratie en voortdurende uitwisselingen tussen Europa, het Caribisch gebied en Afrika, aldus onderzoeker Valika Smeulders van het KITLV.
Nederlands of Indonesisch Erfgoed?
Deze cartoon, ingebracht door historicus Bart Luttikhuis, is gemaakt door een anonieme Indonesische kunstenaar tijdens Onafhankelijkheidsstrijd (1945-1949) in Indonesië. De spotprent is destijds door de Nederlandse Inlichtingendienst in beslag genomen en maakt nu deel uit van een grotere collectie geconfisqueerde documenten in het Nationaal Archief.
Familiegeschiedenis
Migratie heeft ingrijpende gevolgen voor families. Vera Bakker maakte een ontroerende foto van Kameroenezen die foto’s van hun familieleden bekijken. Bakker onderzoekt hoe digitalisering ervoor zorgt dat mensen zich op een andere manier presenteren en hoe dit zich verhoudt tot vragen over identiteit, mobiliteit en transnationalisme. Families houden vast aan herinneringen terwijl de wereld om hen heen verandert, aldus Bakker.
Rondreizende tentoonstelling
Net als het thema reizend erfgoed reist ook de tentoonstelling rond, vertelt Aphroditi Zoulfoukaridis die namens LeidenGlobal de tentoonstelling organiseerde. Na onder andere Museum Volkenkunde en de Openbare Bibliotheek in Leiden is de expositie voor het eerst helemaal compleet en vanaf 3 december te zien in de Oude UB, Rapenburg 70. Belangstellenden zijn van harte welkom om de opening om 17.00 uur bij te wonen. Na een korte introductie van LeidenGlobal-voorzitter Gert Oostindie belichten drie onderzoekers hun foto en bijbehorend onderzoek.