Vaardigheden en veranderingen in postsocialistisch Mongolië
Hoe ervaren mensen in het Noorden van Mongolië sociale en culturele veranderingen twintig jaar na de postsocialistische overgang? Cultureel antropoloog Richard Fraser beweert op basis van langdurig onderzoek in Mongolië dat dit helemaal niet duidelijk is. In zijn proefschrift ontwikkelt hij een nieuw raamwerk op basis van vaardigheden om de uiteenlopende ervaringen in een wereld na het socialisme beter te begrijpen. Promotie 16 mei.
Sinds de ineenstorting van het staatssocialisme kampt Mongolië met stijgende inflatie, toenemende corruptie en wanbeleid. Dit leidt tot gebrek aan werkgelegenheid en sociale zekerheid. Veel mensen zijn daardoor zeer onzeker over hun toekomst en beschrijven zichzelf vaak als ‘verloren in de transitie’.
Verhalen van verandering
Fraser wilde inzicht krijgen in ervaringen van aanpassing en verlies tijdens sociale verandering. Om dit te onderzoeken concentreerde hij zich op de vaardigheden van mensen. Hij bestudeerde hoe sommige vaardigheden van herders en nomaden veranderden of verdwenen, en andere werden doorgegeven op opnieuw ontwikkeld tijdens en na het Mongoolse socialisme.
Een voorbeeld van deze veranderende vaardigheden is het gebruik van nieuwe technologieën. In de afgelopen jaren zijn motorfietsen, mobiele telefoons en zonnepanelen niet meer weg te denken uit de tenten en nederzettingen van herders in Mongolië. Deze liggen echter in het Mongoolse platteland ver uit elkaar en afgelegen: mobiel netwerkbereik, bijvoorbeeld, is sporadisch en dus vaak niet beschikbaar voor herders. Hierdoor worden herders genoodzaakt om hun kennis van het landschap, dat bestaat uit migratieroutes en gebruiksrechten van grasland, aan te vullen met kennis van nieuwe locaties: om een telefoontje te plegen reizen mensen specifiek af naar bergtoppen, heuvels of andere uitkijkpunten die bekend staan om mobiele ontvangst.
Daarnaast vond Fraser dat herders uitstekend met motoren overweg kunnen. Deze vaardigheden zijn een nieuwe vorm van de paardrijkunst van de herders, die hun in staat stelt snel en veilig door graslanden te rijden, potentiele gevaren zoals kuilen te vermijden, en nieuwe en meer efficiënte wegen te onthouden. “Ik zie de integratie van motorfietsen in het leven van herders in Mongolië niet als een degeneratie of een ‘verlies van traditie’, maar als het faciliteren van nieuwe vormen van het nomadenbestaan die nieuwe vaardigheden genereren’’.
Vakkundige vaardigheid
Om de uiteenlopende ervaringen van postsocialistische verandering beter te begrijpen, ontwikkelde Fraser een nieuw raamwerk dat is gebaseerd op ‘vakkundige vaardigheid’. Deze benadering richt zich op allerlei verschillende overdrachten van vaardigheden: vaardigheden die tussen generaties worden ge(re)produceerd, nieuwe vaardigheden die zijn aangeleerd door de verandering, en vaardigheden die zijn aangepast aan de veranderende sociale, economische en politieke contexten.
Door het begrip van vaardigheid op deze manier uit te breiden en transformaties van vakkundigheid te observeren, kunnen sociaal wetenschappers een beter inzicht krijgen in het divers scala aan veranderingsprocessen zoals mensen deze in hun dagelijks leven meemaken.
De fundamentele rol van vaardigheden
Fraser hoopt dat zijn onderzoek ook andere onderzoekers en beleidsmakers de fundamentele rol van vaardigheden als basis van deze ervaringen laat inzien. “Vaardigheid ligt niet alleen ten grondslag aan de ervaring van verandering van mensen, maar is ook het creatieve vermogen waarmee ze flexibel omgaan met de manifestaties van een die veranderingen’’. Door zich te richten op mensen die vaardigheden leren en aanpassen terwijl ze door het leven gaan, worden vaardigheden de indicatoren van het verbeeldingsvermogen waarmee mensen actief met de veranderingen in hun leefwereld omgaan.
Tot slot hoopt Fraser dat zijn vrienden in Mongolië zich zullen blijven aanpassen en hun vaardigheden zullen blijven herschikken om met succes de toenemende onzekerheid in hun bestaan het hoofd te kunnen bieden.