Boek ‘Darwins cijferslot’ biedt ons hoop
In zijn nieuwe boek ‘Darwins cijferslot’ vertelt oud-decaan en fysicus Frans Saris hoe onze cultuur ons tot heer en meester van de natuur heeft gemaakt en over de verantwoordelijkheden die dat met zich meebrengt. Hij praat hierover samen met Joris Berkhout tijdens de This Week’s Discoveries op 27 februari.
Wij zijn onze cultuur
‘Wij zijn niet ons brein, noch onze zelfzuchtige genen; wij zijn onze cultuur’, aldus Saris in het begin van zijn boek. Hij benoemt het belang van onze bio-culturele evolutie, die veel sneller gaat dan de genetische evolutie. Die snelle evolutie, schrijft Saris, heeft ons tot heer en meester van de natuur gemaakt. En daar hoort een bepaalde verantwoordelijkheid bij: ‘We zijn in staat het leven op aarde te vernietigen, maar het is onze verantwoordelijkheid om dat niet te doen’, zegt Saris. Gelukkig schetst hij een rooskleurige toekomst. ‘Ik geloof erin dat wij ons niet laten beheersen door het kapitalisme. Ik heb goede hoop dat alle problemen die ik in het boek schets opgelost worden.’
Oplossing energieprobleem
In totaal beschrijft Saris drie problemen in zijn boek: het energieprobleem, biodiversiteit & voeding en vrede & veiligheid. De oplossing voor het energieprobleem blijkt binnen handbereik te liggen. ‘Zonne-energie is goedkoop en daar kunnen we genoeg van produceren. Maar het probleem is nu: hoe krijgen we die energie op de juiste plek op het juiste moment? Het mooie is, met de olie- en gaspijpleidingen over de hele wereld hebben we hiervoor al een infrastructuur. Door de zonne-energie om te zetten in synthetische brandstoffen, kunnen we duurzame energie verspreiden over de hele wereld’, legt Saris uit. ‘Al zullen de grote oliemaatschappijen het daar niet mee eens zijn, maar ik ben ervan overtuigd dat wij als samenleving daar wat aan zullen doen.’
Gebiologeerd door Darwin
Wat opvalt, is dat Saris in zijn vorige boeken ook naar Darwin en zijn evolutietheorie verwijst. ‘Ik ben fysicus en de heilige graal van de natuurkunde is de Theorie van Alles, dus één formule of set van formules die alles verklaart. Einstein is daar zijn hele leven tevergeefs mee bezig geweest en mensen zoals Robbert Dijkgraaf en Carlo Beenakker proberen dat nog steeds. Maar ik denk dat ze dat niet gaat lukken, en het grappige is: voor mij is die theorie er al. Namelijk de evolutietheorie van Darwin. Het gaat er niet om waar alles van gemaakt is, maar om hoe het werkt. En dat verklaart de theorie van Darwin: volgens natuurlijke selectie.’
Driedimensionale wetenschapper
Je kunt je afvragen, hoe komt een fysicus aan zoveel wereldkennis? Het antwoord is simpel: door veel te lezen. Saris: ‘Als bèta ben ik altijd geïnteresseerd geweest in alfa- en gammawetenschappen. Ik vind het belangrijk om niet eendimensionaal te zijn, als wetenschapper niet, maar vooral als mens niet. De harmonie tussen de verschillende disciplines is belangrijk. Ik lees altijd voor het slapen gaan een roman, omdat ik anders maar blijf piekeren over allerlei lastige natuurkundige vraagstukken. Zo kom ik aan mijn kennis over onze cultuur.’
Frans Saris is emeritus hoogleraar natuurkunde, oud-decaan van de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen en publicist. De essays die hij schreef voor NRC Handelsblad, de Volkskrant, De Gids en dNBg vormden de basis van dit boek. Tijdens zijn loopbaan won Saris verscheidene natuurkundeprijzen en werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.