Hoe tijgers en mensen naast elkaar kunnen samenleven
Als tijgers en mensen hetzelfde bos gebruiken, dan kunnen zij zich veel beter aan elkaar aanpassen dan weleens wordt gedacht. Dat concludeert de Leidse onderzoeker Shekhar Kolipaka, die onderzoek deed in Centraal-India. Promotie op 14 februari.
Volgens Kolipaka kunnen mensen en tijgers naast elkaar leven op voorwaarde dat beide partijen daartoe bereid zijn. Zowel mens als dier moet de mogelijkheid hebben om zich aan te passen, anders zal co-existentie mislukken. Kolipaka ontdekte dat mensen tijgers kunnen tolereren als ze mechanismen hebben om hun angst voor tijgers te overwinnen, en als ze de kennis hebben om te voorkomen dat hun vee of zijzelf slachtoffer worden van de roofdieren. In het Panna tijgerreservaat geloven de lokale bewoners bijvoorbeeld in geesten die hen beschermen tegen dit gevaar. Het zorgt voor psychologische rust waardoor de inwoners zonder al teveel angst het bos delen met de tijgers.
Tijgers mijden confrontatie
Maar hoe zit het met de tijgers? Kolipaka ontdekte dat de grote katachtigen zoveel mogelijk de confrontatie met mensen uit de weg gaan. Ze passen zich aan en komen alleen ‘s nachts in de buurt van dorpen, als de mensen slapen. Jongere dieren tonen overigens meer interesse in menselijke activiteiten dan tijgers op leeftijd. Dat is natuurlijk zorgelijk voor mensen, maar tegelijkertijd niet zo verrassend: ook tijgers nemen in hun puberteit wat meer risico’s. Kolipaka ontdekte dat ze hun gedrag aanpassen zodra ze ouder worden en risico’s vaker gaan vermijden.
Tijgerbeschermers zien menselijke activiteit vaak als een grote bedreiging voor tijgers, zegt Kolipaka. Hij vermoedt na zijn onderzoek echter dat die natuurbeschermers onderschatten hoe goed tijgers en mensen kunnen samenleven.
Zo bestudeer je tijgers (en mensen)
Kolipaka startte zijn onderzoek in 2009, toen tijgers opnieuw werden uitgezet in het Panna-reservaat. Hij observeerde mensen in verschillende contexten en documenteerde hoe ze reageerden op ontmoetingen met de gestreepte katachtige. Zo vergezelde hij herders tijdens tochten door het bos. Door de lokale bevolking te observeren en interviewen leerde hij hun beeld kennen over wilde dieren en hoe dat hun relatie met die dieren beïnvloedde. Daarnaast bestudeerde hij de bewegingen van tijgers in het gebied die een zendertje bij zich droegen. Ook bestudeerde hij hun dieet. ‘Op die manier heb ik een beter beeld gekregen hoe mens en dier samenleven in hetzelfde gebied.’
Lokale bevolking betrekken
Kolipaka’s studie laat zien dat het belangrijk is lokale inwoners te betrekken bij natuurbescherming. Daarbij is het cruciaal om de oude kennis te respecteren die mensen al die tijd in staat heeft gesteld om te leren leven naast wilde dieren. In gebieden waar die oude kennis verloren is gegaan, moeten sociale mechanismen in het leven worden geroepen om mensen aan te moedigen hun angsten bespreekbaar te maken. Op die manier kunnen nieuwe omgangsvormen bedacht worden tussen mens en dier.