Studium Generale over mogelijke zelfcensuur in wetenschap
Speelt zelfcensuur een rol in de Nederlandse wetenschap? Die vraag moet de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) gaan beantwoorden, nu een motie daarover is aangenomen in de Tweede Kamer. VVD'er Pieter Duisenberg diende de motie in, en gaat op 19 april hierover in debat met rector Carel Stolker van de Universiteit Leiden.
Wat was de aanleiding voor uw motie?
Duisenberg: ‘Het is essentieel dat de wetenschap in Nederland vrij is en blijft. De laatste tijd ben ik een aantal maal benaderd door wetenschappers en studenten die twijfelen of de wetenschap wel zo vrij is. Uit onderzoek in andere landen blijkt dat wetenschappers daar het idee hebben dat zij met bepaalde politieke overtuigingen moeilijker carrière maken binnen de academie, en dat zij als het ware tegen een glazen plafond aanlopen. Dat zou kunnen leiden tot zelfcensuur in de wetenschappelijke wereld.’
Wat is uw verzoek aan de KNAW?
‘De signalen die mij bereikten uit de wetenschap waren weliswaar concreet, maar het is lastig om ze te duiden. Staan ze voor een breder probleem in de wetenschap? Dat wil ik zeker weten. Nu de motie is aangenomen [VVD, CDA, PVV en enkele kleinere partijen stemden vóór, red.], is het aan de KNAW om met een voorstel te komen hoe ze dit willen onderzoeken. Ik weet niet wanneer dat voorstel er ligt: de raderen draaien langzaam.’
Wat moet er volgens u gebeuren als uit de analyse blijkt dat wetenschappers overwegend dezelfde politieke overtuiging hebben?
‘Uiteindelijk is het aan de wetenschap zelf wat er met de uitkomsten gebeurt. Ik wil enkel in kaart brengen of het op dit moment een issue is. Het is niet mijn bedoeling om vervolgens de politieke voorkeuren te tellen en te turven, of om wetenschappelijke functies te verdelen naar politieke overtuiging. Jammer genoeg werd mijn motie op social media wel op die manier geïnterpreteerd. Dat is voor mij weer een indicatie dat het goed is om deze vraag te stellen en uit te laten zoeken.’
Waar hoopt u op tijdens de bijeenkomst van Studium Generale op 19 april?
‘Ik hoop dat we er op een open manier met elkaar over kunnen discussiëren. Verschillende wetenschappers hebben de dagen na het indienen van de motie laten blijken dat ze het goed vinden dat een dergelijk onderzoek plaatsvindt. Dat bleek bijvoorbeeld uit opiniestukken in de kranten. Het is dus mogelijk om opbouwend met elkaar te discussiëren over dit thema, zonder in het eigen gelijk te blijven hangen zoals ik dat op Twitter veel zag.’
Kom meepraten!
Pieter Duisenberg gaat op 19 april in gesprek over zijn motie met rector magnificus Carel Stolker. Deze avond van Studium Generale is voor iedereen gratis toegankelijk. Kom om 19:30 uur naar het Klein Auditorium in het Academiegebouw (Rapenburg 73), en praat mee.