De paden van muziekimprovisatoren
Improvisatoren in experimentele muziek leggen hun muziek niet vast in een conventionele partituur, maar in continu veranderende ‘tactiele paden’. Dit stelt onderzoeker Christopher Williams. Promotie 13 december.
Partituren liggen niet vast
Williams bekeek het samenspel tussen improvisatieprocessen en partituren in hedendaagse en experimentele muziek. Hij concludeert dat partituren in de experimentele muziek nooit volledig vastliggen. ‘De meeste kunstenaars en onderzoekers zien notaties als vaststaande documenten die muziek voorschrijven’, vertelt hij. ‘Ik betoog dat ze eerder moeten worden gezien als ‘tactiele paden’ in zich continu ontwikkelende muzikale en sociale omgevingen, waarin een improvisator zich begeeft.’ Williams heeft het over tactiele paden omdat ze volgens hem in contact staan met de tastzin. Hoe experimentele muziek uiteindelijk klinkt, hangt af van verschillende factoren zoals het moment, de ruimte en de groep mensen, stelt hij.
Barrett, Cardew en Goldstein
Muzieknotatie voor improvisatoren bestaat net als conventionele muzieknotatie uit tekens op papier, vertelt de in Berlijn woonachtige Williams. Ze vertellen musici iets op een bepaalde manier te doen. Williams, zelf bassist, improvisator en componist, bekeek hoe improvisatoren deze notaties gebruiken. Hij onderzocht muziek van onder meer Amerikaanse en Britse experimentele musici, zoals Richard Barrett, Cornelius Cardew en Malcolm Goldstein. Hij ontdekte veel verwantschappen tussen deze musici.
Muziek is moeilijk te begrijpen
De meeste muziek speelde Williams zelf. Zo kon hij het nog beter doorgronden. ‘Weinig mensen luisteren naar experimentele muziek, omdat het niet binnen een bepaalde categorie past. Ik ken het, omdat ik veel experimentele muziek speel, en daardoor kon ik het goed onderzoeken. Er was wel al onderzoek gedaan naar notatie voor improvisatoren in andere muzieksoorten, maar ik ben de eerste die de notatie in experimentele muziek heeft onderzocht en hier uitspraken over doet.’
Website als proefschrift
Zijn vindingen presenteert hij op zijn website Tactile paths: on and through Notation for Improvisors. ‘Mijn onderzoek heeft geen centrale gedachtelijn, het is meer een circulair en filosofisch geheel. Dat komt beter uit op een website dan in een proefschrift.’ De site omvat teksten, muziek om te beluisteren en Williams ideeën hierover. ‘Elke bezoeker, of het nou een kunstenaar is of een wetenschapper, zal er iets anders uithalen,’ aldus de onderzoeker.
Artistieke presentatie
Op 12 december 2016 speelt Williams zelf gecomponeerd werk tijdens een artistieke presentatie in Studio Loos in Den Haag. Drie muziekstukken zullen worden uitgevoerd en besproken: een bas-stuk uit 2011 door de Amerikaanse componist Phil Corner, een nieuw stuk ontwikkeld met de Berlijnse danseres Jadi Carboni en fragmenten uit Williams’ radiostuk A Treatise Remix.