Eerste detectie van methanol in een planeet-vormende schijf
Methanol, een complex organisch molecuul, is opgespoord in de protoplanetaire schijf rond een ster. Dat publiceert een team van onderzoekers onder leiding van de Leidse sterrenkundige Catherine Walsh in Astrophysical Journal Letters. Deze doorbraak helpt astronomen het ontstaan van leven te begrijpen.
Nabij zonnestelsel
De protoplanetaire schijf rond de jonge ster TW Hydrae is, met een afstand van slechts ongeveer 170 lichtjaar, de meest nabije in zijn soort. Dat maakt hem tot een ideaal onderzoeksobject voor astronomen. Dit stelsel lijkt vermoedelijk veel op het zonnestelsel zoals dit er meer dan vier miljard jaar geleden uitzag.
ALMA telescoop
De Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array (ALMA) is op dit moment het krachtigste instrument voor het in kaart brengen van de chemische samenstelling en de verdeling van koud gas in nabije protoplanetaire schijven. Een groep astronomen onder leiding van Catherine Walsh (Sterrewacht Leiden) heeft dit unieke vermogen nu benut om de chemische eigenschappen van de protoplanetaire schijf van TW Hydrae te onderzoeken.
Vingerafdruk
Bij de ALMA-waarnemingen heeft zich, voor het eerst in een protoplanetaire schijf, de vingerafdruk van gasvormige methanol (CH3OH) geopenbaard. Methanol – een derivaat van methaan – is een van de grootste complexe organische moleculen die tot op heden in zo’n schijf zijn gedetecteerd. Zijn detectie is van cruciaal belang om te kunnen begrijpen hoe organische moleculen in planeten-in-wording terechtkomen.
Methanol als bouwsteen
Methanol staat bekend als ‘bouwsteen’ van complexere prebiotische moleculen, zoals aminozuren. Hierdoor speelt methanol een onmisbare rol bij de totstandkoming van de rijke organische chemische omstandigheden die nodig zijn voor het ontstaan van leven.
Catherine Walsh, hoofdauteur van het onderzoek, legt uit: ‘De opsporing van methanol in een protoplanetaire schijf is een bewijs van het unieke vermogen van ALMA om de complexe organische ijsvoorraden in schijven te onderzoeken. Dit stelt ons, voor het eerst, in staat om de complexe chemische omstandigheden in een planetaire kraamkamer rond een jonge zonachtige ster te analyseren.’
IJsvormige toestand
Het gasvormige methanol in een protoplanetaire schijf is van cruciaal belang voor de astrochemie. Waar de vorming van de andere molecuulsoorten die in de ruimte zijn gedetecteerd volledig via de gasfase is verlopen, of via een combinatie van zowel gasfase als vaste fase, is methanol een complexe organische verbinding die uitsluitend in ijsvormige toestand is ontstaan, via reacties aan het oppervlak van stofdeeltjes.
Meer onderzoek
Deze eerste detectie van koude gasvormige methanol in een protoplanetaire schijf betekent dat de productie van ijzige verbindingen in schijven nu kan worden verkend, wat de weg bereidt voor toekomstige onderzoeken van de complexe organische chemie in planetaire kraamkamers. Daarmee beschikken astronomen, bij hun jacht op levensvatbare exoplaneten, nu over een krachtig nieuw hulpmiddel.