Universiteit Leiden

nl en

Waaghalzen meestal jong dankzij actief beloningscentrum hersenen

Jongeren nemen vaker risico dan kinderen en volwassenen. Dat komt doordat het beloningscentrum in hun hersenen veel actiever is als ze een beloning krijgen, ontdekte promovenda Barbara Braams. Daarnaast spelen persoonlijkheid, testosteron en sociale context een rol.

Vaker risico

Jongeren krijgen vaker een verkeersongeluk en drinken dikwijls riskant meer dan volwassenen. De Leidse psychologe Barbara Braams constateert een direct verband tussen de hersenontwikkeling in die leeftijdsfase en risicovol gedrag.

Piek in beloningscentrum

De promovenda liet proefpersonen verschillende taken uitvoeren waarbij ze risico konden nemen om geld te verdienen. Braams: ‘Op fMRI scans zagen we dat onder de deelnemers die geld wonnen het beloningscentrum actiever is van degenen rond de 17 jaar. Dat gebied wordt actief als je iets lekkers eet of een andere beloning krijgt. Jongeren ervaren het krijgen van een beloning dus als heel prettig en waarschijnlijk nemen ze daardoor meer risico.’

Deelnemers na twee jaar opnieuw getest

De relatie tussen hersenontwikkeling en de mate van risico nemen is al eerder gelegd in andere onderzoeken, maar de resultaten lieten een gemengd beeld zien. Braams’ aanpak is in meerdere opzichten nieuw. Bijzonder is de grote schaal van haar onderzoek: ze onderzocht 300 kinderen, jongeren en volwassenen (van 8 t/m 26 jaar). Na twee jaar liet ze de deelnemers precies dezelfde taken opnieuw uitvoeren, hetgeen een goed inzicht geeft in hun ontwikkeling.

Invloed testosteron en persoonlijkheid

Daarnaast onderzocht ze ook de invloed van testosteron en persoonlijkheid. Braams: ‘Met name bij jongeren met relatief veel testosteron was veel activatie in het beloningscentrum te zien. Tevens speelt persoonlijkheidstype een rol. Bij de deelnemers die in de vragenlijst aangaven veel moeite te willen doen voor een beloning in het echte leven, was het beloningscentrum ook actiever wanneer zij geld wonnen tijdens de test in het lab.’

Spelen voor een vriend

Barbara Braams
Barbara Braams

Daarnaast onderzocht Braams in hoeverre vrienden van invloed zijn bij het nemen van risico. Bij de goktaken speelden de deelnemers niet alleen voor zichzelf, maar ook voor hun beste vriend. Het bleek dat bij jongeren het beloningscentrum alleen overactief was als ze voor zichzelf speelden. En hoe ouder de deelnemers, des te kleiner het verschil in activiteit in het beloningscentrum als ze voor zichzelf of voor hun vriend speelden.  

Voorkomen nadelige effecten

Er zijn nog veel prangende vragen, meent Braams. Jongeren nemen vooral veel risico wanneer ze met hun vrienden zijn; ze zijn bijvoorbeeld vaker bij verkeersongelukken betrokken als ze met vrienden in de auto zitten. Braams: ‘Hoe dit komt en wat het precies is in de sociale context dat risicogedrag teweeg brengt, is nog relatief onbekend. Hier ga ik de komende jaren aan Harvard University onderzoek naar doen. Inzicht in welke factoren aan de basis liggen van excessief risicogedrag kan bijdragen aan het voorkomen van nadelige effecten op de gezondheid tijdens de volwassenheid.’

Promotie Barbara Braams 17 november 2015

(9 november 2015 - LvP)

Zie ook

Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.