Eerbetoon aan Leidse start Europese sterrenwacht
Met de onthulling van een plaquette in het Academiegebouw brachten staatssecretaris Sander Dekker en een internationaal gezelschap van sterrenkundigen een eerbetoon aan de Leidse start van de Europese sterrenwacht ESO.
Leids begin ESO
De onthulling van de plaquette op 3 maart vond plaats tijdens een tweedaagse bijeenkomst van de 14 ESO-partners in Leiden. De Leidse hoogleraar astronomie Koen Kuijken is een van de Nederlandse vertegenwoordigers tijdens dit overleg. De partners overleggen onder andere over het in 2014 gelanceerde project om de Extremely Large Telescope (E-ELT) in Noord-Chili, de grootste ter wereld, te laten bouwen.
Grootste telescoop ter wereld
Dekker noemde de Europese Organisatie voor Astronomisch Onderzoek op het Zuidelijk Halfrond (ESO) een mooi voorbeeld van internationale samenwerking. Hij sprak die woorden uit in de Senaatszaal van het Academiegebouw; precies de plek waar in 1954 het startstein voor ESO werd gegeven. De ESO groeide uit tot de belangrijkste organisatie voor ‘aardgebonden’ sterrenkunde ter wereld en liet in Chili de meest krachtige telescopen bouwen. De staatssecretaris prees ook het vermogen van Nederlandse sterrenkundigen om nieuwe technieken en fondsen te werven die grote faciliteiten mogelijk maken waardoor ze toponderzoek kunnen bedrijven.
Op 24 en 25 januari 1954 kwamen vooraanstaande sterrenkundigen uit zes Europese landen bijeen in het Academiegebouw in Leiden. Ook een van Nederlands beroemdste sterrenkundigen, de Leidse onderzoeker Jan Hendrik Oort, was hierbij. De groep besloot dat er een nieuwe, gezamenlijke sterrenwacht moest komen en tekende hiertoe een beginselverklaring, de Leiden Declaration. Het was het startsein voor de oprichting van ESO.
Leiden had ’s werelds eerste universiteitsobservatorium
Op de bijeenkomst refereerde rector magnificus Carel Stolker aan het feit dat de Leidse universiteit de eerste universiteit in de wereld was met een eigen sterrenwacht die in 1633 op het dak van het Academiegebouw kwam te staan. ‘Nederlandse astronomen, en Leidse onderzoekers in het bijzonder, hebben wereldwijd een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van sterrenkunde en in de internationale samenwerking op dit gebied.’ Stolker wenste de ESO-partners in Leiden een geslaagd overleg toe. ‘Ik hoop dat jullie beraadslagingen net zo vruchtbaar zijn als het overleg hier in 1954.’
Zie ook
Staatssecretaris Sander Dekker onthult plaquette in het Academiegebouw
Leiden Classics: The Leiden Observatory, the world’s oldest university observatory
Leer Ewine van Dishoeck kennen