Ernst van der Beugel en Henry Kissinger
In het kader van haar promotieonderzoek reisde Albertine Bloemendal afgelopen winter tien weken door de VS. Het doel: archiefmateriaal verzamelen en een interview met Henry Kissinger.
door Albertine Bloemendal
Centraal in mijn onderzoek staat de veelzijdige Nederlandse Atlanticus Ernst van der Beugel (1918-2004). Van der Beugel speelde een belangrijke rol in de naoorlogse trans-Atlantische betrekkingen – eerst via formele ambtelijke posities en als staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, later via meer informele kanalen. Nadat hij de overheid verliet, bleef hij namelijk een belangrijke speler in de Atlantische wereld, onder andere via zijn rol in de Bilderberg conferenties waarvan hij twintig jaar Honorair Secretaris Generaal was. Van der Beugel beschikte over een fameus netwerk van invloedrijke individuen en was bijvoorbeeld goed bevriend met dr. Henry Kissinger.
Kissinger en Van der Beugel leerden elkaar in 1957 kennen toen Van der Beugel staatssecretaris van Buitenlandse Zaken was en Kissinger door Europa reisde nadat zijn boek “Nuclear Weapons and Foreign Policy” was gepubliceerd. Kissinger werkte aan de Harvard Universiteit waar hij Van der Beugel enkele jaren later uitnodigde om onderzoek te doen voor zijn dissertatie over de Europese integratie als onderdeel van het Amerikaanse buitenlandse beleid. Doordat Van der Beugel veel tijd met Kissinger doorbracht op Harvard intensiveerde hun relatie en ontstond er een nauwe band tussen de twee mannen. Van der Beugel zou er nog vaak terugkeren en zodoende werd Harvard ook de eerste stop op mijn onderzoeksreis.
Het was november toen ik archieven in New England bezocht. Ook al zeiden lokale bewoners dat de ‘Indian Summer’ niet zijn beste jaar had, toch genoot ik met volle teugen van de kleurrijke bladertaferelen onderweg. Naast Harvard deed ik de John F. Kennedy Presidential Library, Dartmouth en Amherst College aan waarna ik naar Princeton en New York vertrok. Vanuit New York nam ik enkele dagen op rij de trein langs de Hudson rivier naar Sleepy Hollow, waar ik onderzoek deed op het statige landgoed van de familie Rockefeller.
Ik dook vooral in de persoonlijke archieven van mensen die deel hebben genomen aan de Bilderberg Meetings of anderszins tot Van der Beugel’s Atlantische netwerk behoorden, zoals David Rockefeller, Shepard Stone en George Ball. Een ander belangrijk doel waren archieven met betrekking tot de landingsrechtenonderhandelingen voor de KLM in de Verenigde Staten – een kwestie waar Ernst van der Beugel een belangrijke rol in heeft gespeeld.
Nadat ik nog net Macy’s Thanksgiving Day Parade en de Christmas Tree Lightening Ceremony bij het Rockefeller Center kon meemaken, vloog ik naar het Midden-Westen voor een bezoek aan de Truman Presidential Library in Missouri en de Eisenhower Presidential Library in Kansas. Het was ondertussen echt winter geworden, met sneeuw op de weg en bevroren waterflesjes in de auto. Na twee weken kon ik deze kou gelukkig inwisselen voor speurwerk in de Nixon Presidential Library in het meer behaaglijke Zuid-Californië, waar veel documenten van Henry Kissinger liggen.
Na de jaarwisseling vloog ik terug naar de oostkust voor de laatste loodjes in de National Archives in College Park, Maryland en de Library of Congress in Washington, DC. Tussendoor reisde ik heen en weer naar New York waar ik mijn promotor, professor Giles Scott-Smith, ontmoette voor het hoogtepunt van mijn reis: een interview met Henry Kissinger.
Het interview vond plaats op het kantoor van Kissinger Associates aan Park Avenue op Manhattan. Onze afspraak was reeds twee maal verzet en werd op het allerlaatste moment nogmaals verplaatst van 11 uur ’s morgens naar 4 uur ’s middags omdat er iets ‘belangrijks’ tussen kwam. Het was dan ook bijzonder om mee te maken hoe actief Henry Kissinger (1923) nog steeds is.
Dr. Kissinger ontving ons bijzonder hartelijk in zijn kantoor op de 26e verdieping met panoramisch uitzicht over zuidoost Manhattan. Wij dronken thee en zaten op grote sofa’s omringd door foto’s met de groten der aarde, terwijl Henry Kissinger relaxed onderuitgezakt zijn voeten liet rusten op de salontafel. Hij liet nadrukkelijk blijken dat hij er plezier in had om over Ernst van der Beugel te spreken (“it is really rare that I have the opportunity to speak so enthusiastically about someone”). Naast de persoonlijke relatie tussen Van der Beugel en Kissinger kwamen onder meer de Bilderberg conferenties, Charles de Gaulle, de Lockheed Affaire, de Trilateral Commission en de landingsrechtenonderhandelingen voor de KLM in de VS aan de orde.
Na ruim een half uur kwam de secretaresse binnen met een briefje dat ze aan dr. Kissinger overhandigde. Toen ze net de kamer uit was, zei hij grappend: ‘Ze probeert hier elk half uur weer iemand anders naar binnen te schuiven’. We spraken nog even door over de disproportionele rol van Nederlanders in de internationale betrekkingen en Kissinger bood aan om relevant materiaal voor ons in zijn archief te traceren. Aanvullende vragen mochten we naar zijn secretaresse sturen. Voor wij goed en wel onze jassen aan hadden, lieten de volgende bezoekers zich alweer in de sofa’s zakken.