Dunnere wandjes, gekkere vormen, kleinere gaten

17 november 2009

Vanaf volgende week rekken de Fijn-Mechanische Dienst van de Universiteit Leiden en de Leidse Instrumentmakersschool de grens van mogelijke weer wat op. Dan wordt de nieuwe ultrasoon freesmachine in gebruik genomen. Hiermee kunnen harde materialen als keramiek worden bewerkt tot op 1/1000 mm nauwkeurig.

Afbeelding: Onderdeel van technisch keramiek: tot op 1/1000 nauwkeurig

De ultrasoon freesmachine

Extreme temperaturen

Voor apparaatbouwers zoals de mensen van de Fijn Mechanische Dienst is keramiek een interessant materiaal: het is niet vatbaar voor chemische reacties, kan tegen extreem hoge temperaturen en is slijtvast. Een prima materiaal om apparaten en onderdelen van te bouwen dus.

Hard materiaal

Nadeel van een hard materiaal als keramiek is dat het moeilijk te bewerken is, daar moet diamantgereedschap aan te pas komen. Om een onderdeel gemaakt van technische keramiek met de hand te bewerken  zijn al snel vijf of zes tools nodig. Daarom hebben de Universiteit Leiden en de Leidse Instrumentmakersschool besloten om samen een ultrasoon-freesmachine te kopen. Daarmee is in minder tijd een mooier onderdeel te maken dan met de hand mogelijk is.

Precisie tot op de micrometer

De medewerkers van de Fijn Mechanische Dienst gaan met de nieuwe hightech machine een volgende generatie onderdelen voor meetapparatuur maken van technische keramiek. Die zijn van een hogere kwaliteit dan de bestaande. De combinatie tussen slijpen, ultrasone (hoogfrequente) bewerking en een geavanceerd besturingssysteem zorgt voor precisie tot op de micrometer (1/1000 mm) en een uniek niveau van controle over het proces.

Bijna alles kan

Omdat de ultrasoon-freesmachine goed te controleren is en er zoveel vormen mee te maken zijn, kan bijna alles: dunnere wanden, exotische vormen, diepere en kleinere gaatjes, en dat alles met extreme precisie. Bovendien zorgt de combinatie van slijpen en ultrasone bewerking voor een gladder oppervlak. Door de productievaardigheid van de machine naast de ontwerppraktijk te leggen, wordt de grens van het mogelijke opgerekt. Natuurlijk heeft iedere techniek beperkingen. Maar waar die liggen voor technische keramiek gaan FMD en LiS nu uitvinden.

Knutselaars en puzzelaars

Wetenschappers schroeven hun eisen telkens een beetje op. Maar wat de industrie aan instrumenten levert is vaak net niet dun of klein genoeg. De technici van de Fijn Mechanische Dienst verzinnen dus zelf steeds weer nieuwe oplossingen. Instrumentmakers zijn knutselaars, puzzelaars en uitvinders, die met hun technische kennis en creativiteit eigenlijk alles kunnen maken wat denkbaar is. Veel hoogstaand wetenschappelijk onderzoek – van geneesmiddelenresearch tot onderzoek aan betere autokatalysatoren – zou onmogelijk zijn zonder de door instrumentmakers op maat gemaakte apparaten of meetopstellingen.

Nieuwe opleiding: technisch keramiekbewerker

Om te zorgen dat de kennis die de technici in Leiden opdoen zich weer verder verspreidt, is de LiS van plan een opleiding tot technisch keramiekbewerker te starten. Omdat zo’n opleiding nog niet bestaat in Nederland, worden technisch keramiekbewerkers nu opgeleid bij de bedrijven zelf. Door een opleiding te beginnen voorziet de LiS in een vraag uit het bedrijfsleven, en krijgt Nederland er weer een specialisme bij.

Kamerlingh Onnes

De samenwerking tussen de Universiteit Leiden en de LiS is overigens niet nieuw. De LiS is ooit door de Leidse natuurkundige en Nobelprijswinnaar Kamerlingh Onnes opgericht. Zijn doel was goede technici op te leiden, die op hun beurt de wetenschap weer een stap vooruit zouden helpen. Met de ultrasoon-freesmachine en de opleiding wordt de samenwerking weer versterkt. Bovendien doet Leiden door de aanschaf van de machine in één klap mee in de technische keramiek.

• leidse instrumentmakers school