Promotie
Exploring senescent chondrocytes during aging: Sleeper AGEnts of osteoarthritis
- I. Boone
- Datum
- vrijdag 17 oktober 2025
- Tijd
- Locatie
-
Academiegebouw
Rapenburg 73
2311 GJ Leiden
Promotor(en)
Samenvatting
Artrose is een pijnlijke, leeftijdsgebonden gewrichtsaandoening waarbij cellulaire veroudering (senescentie) een belangrijke rol speelt. Tijdens senescentie verliezen cellen hun delingsvermogen en scheiden zij schadelijke stoffen uit die bijdragen aan weefselschade. Om de rol van senescentie bij artrose beter te begrijpen, zijn genexpressieprofielen van kraakbeen van artrosepatiënten geanalyseerd. Daarbij kwamen twee verschillende profielen naar voren. In het bloed van dezelfde patiënten werden overeenkomstige metabolietprofielen gevonden, wat mogelijkheden biedt om patiënten ook klinisch te onderscheiden.
Voor experimenteel onderzoek zijn humane bot-kraakbeenmodellen met senescente eigenschappen ontwikkeld. Drie experimentele modellen zijn gemaakt door mechanische belasting en ioniserende straling afzonderlijk en gecombineerd toe te passen. Belasting alleen veroorzaakte vooral ontstekingsreacties, straling alleen remde celdeling, en de combinatie leidde tot een volledig senescent profiel. 3D-beelden verkregen met synchrotron microscopie toonden dat voorafgaande bestraling de schadelijke effecten van mechanische belasting kon tegengaan.
De toepasbaarheid van deze modellen is geëvalueerd met potentiële anti-senescentie medicatie. Toediening hiervan verminderde het senescentie profiel. Het onderzoek naar de inzet van de modellen voor artroseprocessen liet zien dat het gebruik van een in vitro organoïdemodel geschikt is voor vroege medicijntesten, waarna veelbelovende middelen verder konden worden onderzocht in het bot-kraakbeenmodel. Deze tweestapsbenadering, eerst testen in een eenvoudig organoïde model en daarna in een complexer weefselmodel, biedt een effectieve strategie voor vroegtijdige selectie van kansrijke therapieën.
Tot slot er ook aandacht besteed aan innovatieve modelontwikkeling, waaronder ‘joint-on-a-chip’-technologie. Door gebruik te maken van patiënt-eigen cellen ontstaat zo een platform om persoonsgebonden medicijnresponsen te testen en de weg te effenen naar meer gerichte therapieën tegen artrose.
Proefschriften
Ongeveer een week na de promotie zijn proefschriften van Leidse promovendi digitaal beschikbaar via het Leids Repositorium. De proefschriften op deze site zijn vrij toegankelijk. Alleen in sommige gevallen rust er een tijdelijk embargo op een proefschrift en wordt het proefschrift pas later volledig beschikbaar gesteld.
Persvragen (alleen journalisten)
Algemene informatie
Bureau Pedel
pedel@bb.leidenuniv.nl
071 527 7211