Promotie
Rood noch oranje. De sociale strijd van de Nederlandse marinematroos, 1870-1914
- B.J.T. van de Worp
- Datum
- woensdag 2 maart 2022
- Tijd
- Locatie
-
Academiegebouw
Rapenburg 73
2311 GJ Leiden
Promotor(en)
- Prof. dr. B. Schoenmaker
Samenvatting:
De Koninklijke Marine was vanouds een erg gesloten organisatie. Toch bleek zij rond 1900 wel degelijk vatbaar voor een aantal maatschappelijke ontwikkelingen, waaronder de opkomst van de arbeidersbeweging. Matrozen en ander ‘lager’ marinepersoneel richtten vakverenigingen op om misstanden aan de kaak te stellen en voor lotsverbetering te strijden. De roemruchte Matrozenbond ging voorop in deze strijd, die geregeld op het scherpst van de snede werd gevoerd. De marineleiding vond deze bond zeer verdacht, met name omdat het bestuur daarvan nauwe banden onderhield met de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP). Ook veel politici vreesden dat de vloot in socialistisch vaarwater dreigde te komen.
Dit proefschrift laat zien dat deze angst voor een 'roode' vloot grotendeels onterecht was. Op basis van uitgebreid bronnenonderzoek brengt de auteur de denk- en leefwereld van de marinematrozen – een tot nog toe vrijwel onbekende beroepsgroep – in kaart. Hij laat zien hoe met de invoering van een onderwijsbestel voor schepelingen de basis werd gelegd voor een bewustwordingsproces, dat onder meer uitmondde in de oprichting van de Matrozenbond. Ook de harde reactie van de (marine)autoriteiten op deze bond komt aan bod. Hoewel de matrozen weinig op hadden met de monarchie en andere symbolen van het gezag, voerden zij, zo betoogt deze studie, geen politieke strijd. Zij waren niet uit op revolutie. Hun strijd was vooral sociaal-cultureel van aard, met als doel een meer menswaardig bestaan. Zij waren daarom rood noch oranje.
Proefschriften
Ongeveer een week na de promotie zijn proefschriften van Leidse promovendi digitaal beschikbaar via het Leids Repositorium. De proefschriften op deze site zijn vrij toegankelijk. Alleen in sommige gevallen rust er een tijdelijk embargo op een proefschrift en wordt het proefschrift pas later volledig beschikbaar gesteld.
Persvragen (alleen journalisten)
071 - 527 1521
06 - 2857 6982
nieuws@leidenuniv.nl
Algemene informatie
Bureau Pedel
pedel@bb.leidenuniv.nl
071 527 7211