Perzische poëzie en schilderkunst

Het Perzisch, de taal die tegenwoordig vooral gesproken wordt in Iran, Afghanistan en delen van Centraal-Azië, staat bekend om zijn rijke poëzietraditie. Dichters als Hafez, Saadi, Rumi, Khayyam en Ferdowsi zijn al eeuwenlang bekend en geliefd, niet alleen in de Perzisch-talige wereld, maar ook ver daarbuiten. In de periode 1000-1800 reikte de invloed en het belang van het Perzisch in cultuur en bestuur van de Balkan tot in Zuidoost-Azië, en ook vandaag de dag is deze invloed op verschillende manieren nog voelbaar en tastbaar. Het Perzisch was een ware kosmopolitische taal, te vergelijken met bijvoorbeeld het Latijn. Zeker vanuit een hedendaags perspectief is de rol van dichters en poëzie in deze context opmerkelijk te noemen. Welke universele boodschap heeft deze poëzie een schijnbaar tijdloze en grenzeloze waarde gegeven?

In deze cursus gaan we dieper in op deze vraag, via hoogtepunten van de Perzische poëzie uit de premoderne tijd. We zullen in de cursus niet alleen tekstvoorbeelden (in vertaling) onder de loep nemen, maar ook aandacht besteden aan de manier waarop poëzie is vastgelegd en overgeleverd – zoals bijvoorbeeld in geïllustreerde handschriften. De nauwe verwevenheid tussen tekst en beeld zal een rode draad vormen tijdens de cursus. In vijf colleges zal kennisgemaakt worden met de belangrijkste dichters en miniatuurschilders uit de klassieke Perzische literatuur, die door de eeuwen heen tot op de dag vandaag springlevend zijn gebleven.

Het nationale epos van Iran: Ferdowsi
Van dieren en mensen: Kalila en Demna-verhalen
De vijf schatten van Nezami Ganjavi
Omar Khayyams kwatrijnen en Rumi’s mystiek
De dichters uit Shiraz: Saadi en Hafez

Docent

Gabrielle van den Berg is hoogleraar Cultuurgeschiedenis Iran en Centraal-Azië en publiceert op het gebied van de Perzische literatuur, met een focus op de middeleeuwen en op de handschriftentraditie. Ze geeft daarnaast ook college over de geschiedenis van Centraal-Azië en de Mongolen.

Kennismaken met deze docent

Gabrielle van den Berg gaf eerder bij Studium Generale een college.
Daar is een opname van gemaakt.

Praktische informatie

5 woensdagen
5, 12, 19, 26 november
3 december 2025
15.15-17.00 uur
Leiden, in een collegezaal

Hoorcollege met vragen en discussie.

Thuis gemiddeld 2-4 uur voorbereiden (lezen) per bijeenkomst.
Passieve beheersing van het Engels wordt verondersteld.

Studieboek:
J.T.P. de Bruijn (red. en vert.) Een karavaan uit Perzië. Klassieke Perzische poëzie. Amsterdam: Bulaaq, 2004. Voordeligst (26,50) te koop via Uitgeverij bulaaq

Andere stof wordt gedurende de cursus opgegeven/verspreid.
Powerpoints na afloop van de colleges.

Voor wie verder wil lezen:

Kader Abdolah. Kélilé en Demné. Amsterdam: Bert Bakker, 2002; later verschenen als De koe. Amsterdam: De Geus, 2007.
J.T.P. de Bruijn. Persian Sufi Poetry. An Introduction into the Mystical Use of Classical Poems. Richmond, Surrey: Curzon Press, 1997
Ferdowsi. Het boek der Koningen [Shahnâme. Vertaling Marjolijn van Zutphen. Amsterdam: Bulaaq, 2012
Oleg Grabar. Mostly Miniatures. An Introduction to Persian Painting. Princeton: Princeton University Press, 2002.
Nile Green (ed.). The Persianate World. The Frontiers of a Eurasian Lingua Franca. Oakland, California: University of California Press, 2019.
Omar Khayyâm. De ware zin heeft niemand nog verstaan. Kwatrijnen van Omar Khayyâm en andere Perzische dichters. Vertaling J.T.P. de Bruijn. Amsterdam: Bulaaq, 2009.
Saadi. De rozentuin. Vertaling J.T.P. de Bruijn. Amsterdam: Bulaaq, 1997.
Annemarie Schimmel. A Two-Colored Brocade. The imagery of Persian Poetry. Chapel Hill, NC: University of North Carolina Press, 1992.

Colleges en teksten € 215,- (incl. koffie/thee in de pauze)