Roosmaryn Pilgram - universitair docent Taalbeheersing Universiteit Leiden

De beste sprekers uit de geschiedenis, van Pericles en Martin Luther King tot Barack Obama en Greta Thunberg, hebben één ding gemeen: ze wisten precies hoe ze hun publiek moesten raken én overtuigen. Dat deden ze door succesvol strategisch te manoeuvreren: ze zorgden ervoor dat hun argumenten niet alleen redelijk zijn maar ook effectief. In deze workshop ontdek je hoe je net zo sterk strategisch kunt manoeuvreren in jouw eigen speeches. We oefenen met het selecteren van de juiste argumenten, het slim inspelen op het publiek, en het kiezen van aantrekkelijke presentatiemiddelen. Zo zorg je ervoor dat mensen écht naar je luisteren!

Martijn Wackers - coördinator en docent communicatieve vaardigheden TU Delft

TED-talks worden veel bekeken en vaak hoog gewaardeerd. TED-sprekers vertellen een pakkend verhaal, meestal uit het hoofd, met een heldere kernboodschap (het ‘idea worth spreading’). Hoe doen ze dat precies? In deze workshop ontdek je enkele geheimen van de smid: de belangrijkste retorische technieken van TED-sprekers. Technieken die klassieke retorici al kenden en nu nog steeds werken. Technieken die jouw speech onvergetelijk kunnen maken.

Alex Reuneker - universitair docent Taalbeheersing en Digital Humanities Universiteit Leiden

Niet elke ‘als… dan’ is hetzelfde. We gebruiken als-zinnen om consequenties te schetsen van keuzes, zoals een politicus doet in ‘als we de CO2-uitstoot niet reduceren, dan is het over tien jaar nóg warmer dan nu’, of juist om terug te redeneren van gevolg naar oorzaak, zoals een detective een aanwijzing gebruikt: ‘als de voetafdruk van een schoen in maat 44 is, heeft de butler het gedaan.’ Ook Max Havelaar bedient zich in zijn beroemde ‘Toespraak tot de Hoofden van Lebak’ van het argumentatieve potentieel van als:

Maar als er soms onder ons mochten zyn, die hun plicht verwaarloozen voor gewin, die het recht verkoopen voor geld, of die den buffel van den arme nemen, en de vruchten die behooren aan wie honger hebben … wie zal ze straffen?

Havelaar roept hier een zogenaamde ‘hypothetische’ situatie op. Hij zegt niet dat er toehoorders zijn die zich misdragen, maar hij wekt heel sterk die suggestie en vraagt dan retorisch ‘wie zal ze straffen?’ Met als kun je redeneren en argumenteren; je kunt het ogenschijnlijk simpele woordje strategisch inzetten om een ander te overtuigen van een mogelijke oorzaak, om een schuldige aan te wijzen, of om de onwenselijke gevolgen te schetsen van het beleid van de tegenpartij. Hoe kun jij ‘als’ zelf strategisch inzetten in je eigen toespraak om je publiek te overtuigen? In deze workshop gaan we daarmee aan de slag en leren we van politici, detectives en natuurlijk Max Havelaar.

Solange Ploeg - docent/onderzoeker Politieke Geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen

Wat kenmerkt het gesproken woord voor het oog van de camera, met een miljoenenpubliek dat thuis op de bank elk woord kan volgen? Hoe passen politici in heden én verleden hun taalgebruik aan op nieuwe media? En wat kunnen wij van hen leren? Na deze workshop draai jij je hand niet meer om voor een publiek van 17 miljoen mensen!

Charlotte van der Voort - docent Taalbeheersing aan de Universiteit Leiden

Slecht nieuws voor speechschrijvers: de meeste mensen worden niet overtuigd door argumenten alleen. Gelukkig zijn er nog een hoop andere retorische trucs om je publiek voor je te winnen. Al in de oudheid zeiden retorici dat niet de inhoud (‘logos’) en zelfs niet emoties (‘pathos’), maar de persoonlijkheid van de spreker (‘ethos’) het effectiefste overtuigingsmiddel is. Wie we sympathiek en authentiek vinden, die geloven we immers eerder dan een spreker die ons onaardig lijkt. Maar welke woorden of gebaren in een speech geven jou die gunfactor? In deze workshop leer je een aantal praktische strategieën om het publiek in te pakken met jouw persoonlijkheid en om zo de beste indruk achter te laten!

Julia Oostdam – tentoonstellingsmaker en tekstschrijver

Hoe komt het dat Arjen Lubach met perfect getimede zinnen een zaal kan laten schateren én nadenken? Dat spoken-word artiesten als Zaïre Krieger hun woorden laten stromen alsof taal muziek wordt? Dat rappers als Kendrick Lamar je met een paar rake metaforen in je maag raken? Allemaal gebruiken ze hun stem als instrument. Ze spelen met tempo, intonatie, stiltes. En juist dát maakt hun boodschap onweerstaanbaar. In deze workshop ontdek jij hoe je die muzikale technieken ook in jouw speech kunt inzetten. Je leert schrijven als een componist en spreken als een performer. Zo krijgt jouw tekst meer ritme, meer kracht, meer vuur – en houd jij je publiek vast tot de laatste zin.

Bas Andeweg - gepensioneerd taalbeheerser/onderzoeker

Als een goed begin het halve werk is, wat blijft er dan nog over voor de afsluiting? Veel sprekers laten het bij een vriendelijk ‘dank u wel’, maar een goed slot bevat gebruikelijk drie onderdelen: een samenvatting van de belangrijkste onderdelen, een herhaling van de kernboodschap en een memorabele uitsmijter. Hoe kan het slot bijdragen aan het onthouden van de toespraak? Recent onderzoek reikt hiervoor handvatten aan. Er zijn sprekers waarbij de luisteraars als vanzelf beginnen te applaudisseren na afloop van de presentatie. Natuurlijk wilt u na afloop ook applaus oogsten, maar hoe lok je dat uit? Hoe maak je een slot met zulke effecten als resultaat?

Patrick van Delft - docent Communicatieve Vaardigheden TU Delft

Waar is dat feestje?! Niet bij jouw speech als je het publiek niet achter je weet te krijgen. Niets is zo moeilijk als spreken voor een publiek dat langzaamaan in slaap is gesust. Je hebt zitten zweten op allemaal goede argumenten, maar je merkt dat het gewoon niet overkomt op het publiek. Hoe zorg je ervoor dat het publiek actief blijft tijdens je speech? Van structuur tot stilistiek, van uitvoering tot onderwerpskeuze, tijdens deze workshop bespreken we een aantal strategieën die je kunt inzetten om je publiek aandachtig te houden.

Lotus Arian - oud winnaar van het toernooi en docent bij Futurum Planet Studies aan de UvA

Wat mag absoluut niet in je toespraak ontbreken? En waar letten de coaches en juryleden nu precies op? Met praktijkvoorbeelden leer je de gouden formule voor een persoonlijke, originele toespraak die inhoudelijk sterk in elkaar zit en die iedereen onthoudt. We kennen allemaal de citaten: 'I have a dream’' (Martin Luther King), 'Yes we can' (Barack Obama) of 'How dare you' (Greta Thunberg). Hoe zorg je dat jouw toespraak er bovenuit springt en iedereen jouw belangrijkste boodschap kan herinneren met net zo’n prachtige oneliner? Daarnaast wil je natuurlijk dat het echt jouw toespraak wordt, dus bespreken we hoe je hem persoonlijk kan maken en ervoor zorgt dat jij de enige bent die hem kan voordragen. Hoe zet je je sterke kanten in voor een toespraak waarmee je uitblinkt, en wie weet zelfs het toernooi wint? Dát leer je in deze workshop.

Wim Blokzijl – docent Communicatieve Vaardigheden TU Delft

'Een plaatje zegt meer dan duizend woorden' is een bekend gezegde. Nog mooier is het natuurlijk als we woord en beeld kunnen combineren. In deze workshop bekijken we hoe je 'props' - in de toneelwereld ook wel rekwisieten genoemd - kan inzetten om het gesproken woord visueel te ondersteunen. Wat werkt wel en wat juist niet? Digitale beelden laten we buiten beschouwing; we gaan ons richten op letterlijk tastbare attributen die we retorisch kunnen inzetten om een punt te maken.

Bertijn van der Steenhoven - docent Taalbeheersing, argumentatietheorie en retorica Universiteit van Amsterdam

Bij debat- en speechwedstrijden moet je vaak een voorstel verdedigen waar je zelf lang niet alles van weet of, misschien nog wel moeilijker, waar je het zelf mee oneens bent. Veel komt dan aan op goede improvisatievaardigheden en het vermogen om vliegensvlug houdbare argumenten te formuleren. In de klassieke retorica heet dit denkproces ook wel inventio (vinding). Niet voor niets is de inventio de eerste van de vijf taken van de redenaar: geen enkele speech kan zonder een goed onderliggend idee. Veel mensen weten alleen niet hoe je denken praktisch aanpakt. In deze workshop staan we daarom stil bij twee vragen: wat is een goede houding bij het zoeken naar geschikte ideeën voor je speech, en met welke bewezen (denk)technieken kom je tot de sterkste basis van je speech?

Matthijs Looij - docent communicatieve vaardigheden TU Delft

Van ‘Yes we can’ tot ‘Make America great again’ en van ‘Wir schaffen das’ tot ‘I have a dream’. Veel politici zijn onlosmakelijk verbonden met een oneliner die voor altijd in het collectieve geheugen is gegrift. Maar ook buiten de politiek kunnen ze er wat van. Denk maar aan bekende zinnen als ‘Jazeker, de Hypotheker’, ‘Er gaat niets boven Groningen’ of ‘112, daar red je levens mee!’ Oneliners zijn een krachtig middel om jouw speech memorabel te maken. In deze workshop leer je hoe je een ijzersterke oneliner bedenkt die jouw toespraak naar een hoger niveau tilt.

Lotte van Poppel - docent Communicatie- en Informatiewetenschappen Rijksuniversiteit Groningen

Wil je dat jouw argument aanslaat bij het publiek? Dan heb je een brug nodig. Een brug tussen jouw idee en de kennis en ervaringen van je publiek. In deze korte, actieve workshop leer je hoe je zo'n brug bouwt met behulp van analogieën: slimme vergelijkingen die abstracte onderwerpen helder, grappig of herkenbaar maken. Of je nu spreekt over duurzaamheid, onrecht of sociale media: met de juiste vergelijking kun je jouw publiek beter bereiken. In deze workshop leer je hoe je analogieën gebruikt als argument en wat ze sterk maakt. Je oefent met voorbeelden en bedenkt ter plekke jouw eigen analogie voor de beste route naar een overtuigd publiek.

Maarten van der Meulen - vaardigheidsspecialist en docent strategische communicatie

In deze workshop kijken we hoe je als docent je presentatieonderwijs volgens bewezen effectieve ontwikkelprincipes kunt inrichten. Hoe richt je je onderwijs zo in dat leerlingen veel kunnen oefenen, maar ook gerichte (peer)feedback kunnen geven? En hoe geef je leerlingen docentfeedback waarmee ze echt verder komen in hun presentatievaardigheid?

Aan de hand van praktijkvoorbeelden krijg je tips en technieken die je direct kunt inzetten. Samen ontdekken we hoe je een stimulerende leeromgeving creëert waarin leerlingen durven te groeien – én spreken.

Anne Leussink – docent Nederlands

Alle docenten die met een duo naar het Max Havelaar Toesprakentoernooi komen, krijgen een lespakket dat gebruikt kan worden om de deelnemers klaar te stomen voor het toernooi. Het lespakket is echter ook geschikt om in een complete klas te gebruiken: het leent zich uitstekend voor het oefenen van spreekvaardigheid, het biedt leerlingen achtergronden in de geschiedenis van de retorica en het geeft meer inzicht in wat er komt kijken bij de voorbereiding van een presentatie. Het lespakket kan zo een mooie aanloop vormen naar een presentatie in het schoolexamen. In deze workshop komen praktische handvatten aan bod, zoals: hoe kun je versnellen of vertragen in het pakket, welke didactische mogelijkheden en uitdagingen kent de lessenserie, hoe kun je differentiëren. Docenten die het pakket al in de klas in praktijk hebben gebracht bieden we van harte de gelegenheid hun ervaringen en suggesties te delen.

Anne Leussink is docent Nederlands aan het Stedelijk Gymnasium Leiden. Ze studeerde Nederlands aan de Universiteit van Amsterdam (specialisatie koloniale letteren) en geschiedenis in Leiden (master History of European Expansion and Globalisation). Ze is sinds 2018 verbonden aan het Stedelijk Gymnasium Leiden.

Maarten van der Meulen is vaardigheidsspecialist en docent strategische communicatie aan de master strategische communicatie bij hogeschool NHL Stenden. Hij doet promotieonderzoek aan de Universiteit Leiden naar het geven van (peer)feedback aan en het beoordelen van studentsprekers. Hij is auteur van het boek Storytelling in de praktijk (Coutinho, 2021) en co-auteur van het Presentatiespel en het Basisboek Presenteren (Koninklijke Van Gorcum,  resp. 2021 en 2023).

Alex Reuneker is universitair docent Taalbeheersing aan de Universiteit Leiden. In 2022 is hij gepromoveerd op een proefschrift over de grammatica van voorwaardelijke zinnen (als-dan) en het gebruik van digitale methoden in taalonderzoek. Op dit moment houdt hij zich bezig met onderzoek naar argumenteren met voorwaardelijke zinnen: op welke wijze drukken we onze redeneringen uit en hoe proberen we anderen daarmee van onze conclusies te overtuigen? Daarnaast doet Alex onderzoek naar fouten in werkwoordspelling, de taal van Nederlandstalige pop en hiphop en geeft hij colleges over pragmatiek, stilistiek, methodologie en academische vaardigheden.

Solange Ploeg werkt als universitair docent bij de afdeling Politieke Geschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Haar onderzoek richt zich op Nederlandse en West-Europese politieke geschiedenis van de 20ste eeuw en in het bijzonder op de wisselwerking tussen massamedia en politiek. Solange studeerde geschiedenis in Leiden en specialiseerde zich daar in het taalgebruik van politici in de 19de en 20ste eeuw.

Bas Andeweg is gepensioneerd taalbeheerser/onderzoeker. Hij heeft van zijn werk zijn hobby gemaakt. De afgelopen decennia gaf hij colleges mondelinge communicatie aan de TU Delft. Hij deed (experimenteel) onderzoek naar allerlei aspecten van effectief presenteren. Onder meer naar pakkende inleidingstechnieken, de kracht van ondersteunende gebaren en het doeltreffend gebruik van Powerpoint.

Patrick van Delft volgde na zijn studie Nederlandse taal en cultuur in Leiden ook nog de educatieve master. In 2018 nam hij het initiatief tot de oprichting van de Werkgroep Taal. Patrick werkt nu als docent Communicatieve Vaardigheden bij de TU Delft.

Wim Blokzijl heeft Taalbeheersing gestudeerd in Groningen; hij studeerde af op drogredenen in parlementaire debatten. Hij is docent communicatieve vaardigheden aan de TU Delft. Daarnaast heeft hij onderzoek gedaan naar de effectiviteit van visuele ondersteuning bij presentaties, en coacht hij TEDx-sprekers.

Julia Oostdam studeerde taal en muziek. Deze vormen beide de rode draad in haar werk. Ze bracht ze samen in haar masterscriptie over muzikale technieken in toespraken. Bij ontwerpbureau IJsfontein brengt ze verhalen tot leven in tentoonstellingen voor musea en maatschappelijke projecten, en ze maakt teksten voor muzikale voorstellingen. 

Charlotte van der Voort studeerde Griekse en Latijnse taal en cultuur en Neerlandistiek aan de Universiteit Leiden en is geïnteresseerd in antieke retorica en moderne argumentatietheorie. Momenteel werkt zij als promovenda en docent Taalbeheersing bij de opleiding Nederlandse taal en cultuur aan diezelfde Leidse universiteit. Charlotte onderzoekt voor haar proefschrift impliciete communicatiestrategieën in de antieke retorica tot in discussies van vandaag de dag: hoe kunnen we anderen overtuigen met wat we stiekem wel bedoelen maar niet expliciet zeggen?

Lotus Arian had groot plezier in het schrijven en geven van presentaties en won het toernooi in 2013. Ze was zo gecharmeerd van de dag en de organisatie dat ze hierna coach werd en nieuwe deelnemers begeleide tijdens de verdere edities. Ze is nu werkzaam als docent bij de bachelor Future Planet Studies, waar klimaatverandering en duurzaamheidsvraagstukken worden behandeld, aan de Universiteit van Amsterdam.

Martijn Wackers is coördinator en docent communicatieve vaardigheden aan de TU Delft. Hij promoveerde in Leiden op het proefschrift Making messages memorable: the influence of rhetorical techniques on information retention. Hij was sprekerscoach bij TEDxDelft en schreef met Josje Kuenen het presentatieadviesboek Presenteren: wat werkt echt en wat echt niet? Onderbouwde adviezen voor presentatietechnieken.

Roosmaryn Pilgram is universitair docent Taalbeheersing aan de Universiteit Leiden. Ze promoveerde in 2015 op een proefschrift over argumentatie in medische consulten. Nog steeds houdt ze zich bezig met medische argumentatie, maar ze geeft ook college op het gebied van argumentatie en retorica in andere contexten (van de politiek en het recht tot huiselijke discussies). Hoe proberen mensen elkaar in al die verschillende contexten te overtuigen?

Lotte van Poppel studeerde Talen en Culturen van Latijns-Amerika en specialiseerde zich daarna in argumentatietheorie. Zij promoveerde aan de UvA op een proefschrift naar argumentatieve strategieën in gezondheidsvoorlichting. Nu werkt zij als universitair docent Communicatie- en Informatiewetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen. In haar onderzoek en onderwijs houdt ze zich onder andere bezig met metaforen en argumentatie in bijvoorbeeld medische communicatie. 

Bertijn van der Steenhoven is docent Taalbeheersing, argumentatietheorie en retorica aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast spreekt hij regelmatig voor groepen over de kracht van taal. In Italië was hij betrokken bij debatten tussen mensen in de gevangenis en studenten van de Bocconi Università in Milaan.

Matthijs Looij studeerde Nederlands taal en cultuur in Leiden en rondde daarna de masters Neerlandistiek in Leiden en Argumentatie, Retorica en Communicatie aan de Universiteit van Amsterdam af. Nu werkt hij als docent communicatieve vaardigheden aan de TU Delft waar hij colleges verzorgt over presenteren, schrijven en debatteren.

Juryvoorzitter prof.dr. Sander Bax is sinds kort hoogleraar Contemporaine Nederlandse literatuur en cultuur in een transnationale dynamiek aan de Universiteit Leiden. Hij doceert, publiceert en geeft lezingen over Nederlandse literatuur en de rol die auteurs in de samenleving vervullen. In zijn vakdidactisch onderzoek over de leescrisis kijkt hij meer naar het lezersperspectief. Wat doen leerlingen als ze een literaire tekst moeten lezen? Hoe lezen leerlingen als ze niet voor school moeten lezen? Hij publiceerde onder andere De Mulisch Mythe (2015), De literatuur draait door (2019) en Schrijversmythen (2024).

Dr. Coen van 't Veer is universitair docent aan de Universiteit Leiden en docent aan een middelbare school in Schiedam. Hij doet onderzoek naar (post)koloniale literatuur, in het bijzonder die van Zuidoost-Azië. Daarover publiceerde hij verscheidene boeken en artikelen. Met Rick Honings en Jacqueline Bel was hij redacteur van De postkoloniale spiegel: De Nederlands-Indische letteren herlezen. Samen met Rick Honings maakt hij ook De postkoloniale podcast. Van 't Veer is redactielid van Indische Letteren.

Drs. Pauline Post is directeur van het Instituut voor Talen en Academische Vaardigheden van de TU Delft. Zij doceert presentatievaardigheden, schrijfvaardigheden en team skills, en adviseert bij de voorbereiding van wetenschappelijke subsidieaanvragen. Zij studeerde Nederlands in Leiden en werkte eerder voor een groot consultantsbedrijf en voor een bedrijfsopleidingsinstituut.