Zesdeklasser Salima was deze clip niet zomaar eindeloos vaak aan het bekijken. Samen met PRE’er Tamara Végh heeft ze voor haar PRE-onderzoek in Blok IV drie YouTube filmpjes geanalyseerd om zo te ontdekken hoe moderne YouTubers nog gebruik maken van klassieke retorica.

Van Aristoteles tot Anna Akana

De scholieren hebben eerst een aantal werken van Aristoteles en Quintilianus onder de loep genomen om uit te vinden hoe deze klassieke denkers schreven over retorica. Vervolgens hebben ze, met deze kennis in hun achterhoofd, drie YouTube filmpjes bestudeerd: een make-up routine van Anna Akana, een filmpje van Dan Howell tegen cyberpesten en, tot slot, een TED-talk van Kate Simmonds. De vijf taken van de redenaar, zoals Quintilianus die omschreef, en de Aristotelische heilige drie-eenheid van de retorica, ethos-pathos-logos, hebben ze in variërende mate teruggevonden in deze filmpjes.

Zo is Memoria, de kunst van het onthouden, niet meer zo relevant als vroeger; YouTubers kunnen hun performance achteraf editen om zo de haperingen in hun verhaal weg te werken. Actio, een tweede retorische deugd die volgens Quintilianus duidt op het gebruiken van de juiste handgebaren en het correcte stemgeluid, was dan weer wel volop te herkennen in de filmpjes. Ook ethos, de manier waarop je jezelf presenteert, pathos, waarbij de redenaar het publiek in de gewenste gemoedstoestand brengt, en logos, dat gericht is op de argumentatie, zijn binnen de YouTube-community nog veelgebruikte methodes om een verhaal zo overtuigend mogelijk neer te zetten.

Innovatief

‘Iedereen vond het eigenlijk heel innovatief!’, vertelt Tamara. De reacties van hun vrienden en familie op hun onderzoek waren erg positief. Ook begeleider Casper de Jonge, een classicus aan de Universiteit Leiden, was erg te spreken over hun onderwerpkeuze. Hij vond het zelfs zó leuk, dat het hem een goede aanvulling leek op het bestaande GLTC-vak Retorica, waarbij ze al wel Trumps Twitter-uitbarstingen toetsen aan de klassieke retorica, maar nog geen YouTube-filmpjes bekijken.

Studiekeuze

Beide PRE'ers willen volgend jaar in Leiden gaan studeren. Tamara gaat Rechten doen, Salima Geneeskunde. ‘Maar retorica komt altijd wel van pas.’, zegt Salima. Van dit onderwerp komen beide scholieren binnenkort overigens niet af: iedere keer dat ze een YouTube-filmpje kijken, betrappen ze zichzelf erop dat ze stiekem op zoek zijn naar de retorische kunstjes van Quintilianus en Aristoteles.

(Tekst: Zaza Jung / Headerfoto: Phil Roeder)