Avondje Sterrewacht: Is sterrenkunde een enge wetenschap?
- Lambert Swaans
- Datum
- donderdag 30 november 2017
- Tijd
- Bezoekadres
-
Oude Sterrewacht
Sterrenwachtlaan 11
2311 GW Leiden
Het heelal heeft zo zijn enge kanten: zwarte gaten die hun omgeving opslorpen, sterren die ontploffen waarbij totale planetenstelsels verdwijnen en complete melkwegstelsels die op elkaar botsen. Ook dicht bij huis is het niet veilig: op aarde storten soms grote rotsblokken neer die aan veel leven op aarde een eind maken.
Maar is de sterrenkunde ook een enge wetenschap? Jazeker, maar niet daarom.
Vergeleken met de andere delen van de natuurwetenschappen kunnen sterrenkundigen maar een beperkt arsenaal aan methodes en technieken gebruiken.
Wij, mensen, gebruiken vijf zintuigen om onze omgeving te ervaren (voelen, ruiken, proeven, horen en zien) en in de natuurwetenschappen gebruiken we die ook allemaal. We kunnen bovendien uitgebreid proeven doen in laboratoria onder omstandigheden die we zelf creëren.
Maar dus niet in de Sterrenkunde. Daar is “zien” het enige zintuig. (Pas sinds kort is daar door de ruimtevaart een heel, heel klein beetje verandering in gekomen). Met het licht dat we uit de ruimte toe gestraald krijgen moeten we het doen. Niks voelen, ruiken, proeven of horen en zeker geen laboratoria waar we b.v. allerlei tests met sterren zouden kunnen uitvoeren.
Daarom is Sterrenkunde een enge wetenschap: haar mogelijkheden om dingen te weten te komen zijn zeer beperkt. De sterrenkunde is afhankelijk van het licht dat op ons af komt.
En toch zijn sterrenkundigen een heleboel te weten gekomen. Ze kunnen afstanden berekenen zonder er zelf te kunnen komen, ze weten hoe zwaar sterren en planeten wegen zonder weegschaal, ze weten hoe heet sterren zijn zonder een thermometer te gebruiken en nog heel veel meer. Hoe sterrenkundigen dat met hun “enge” gereedschapssetje voor elkaar krijgen “hoor” en “zie” je op deze avond.