Visie van het ICLON

We willen allemaal goed onderwijs voor iedereen, maar het is best complex om dit vorm te geven in de praktijk. Het ICLON heeft oog voor deze complexiteit en ondersteunt bij het realiseren van goed onderwijs.

Goed onderwijs daadwerkelijk realiseren is om tenminste vier redenen een (zeer) complexe kwestie:

• Sociaal complex: er zijn veel verschillende actoren bij betrokken (bestuurders, directie, teamleiders, leraren, ondersteuning et cetera);
• Normatief complex: met verschillende waarden en opvattingen over goed onderwijs;
• Cognitief complex: waarbij er vaak sprake is van versnipperde kennis;
• Praktisch complex: en idealen en kennis zijn vaak moeilijk praktisch te vertalen.

Om grip te krijgen op deze meervoudige complexiteit heeft het ICLON in de afgelopen dertig jaar een visie en werkwijze ontwikkeld die

• Actoren verbindt door ondersteuning van gedeelde visievorming op basis van een gemeenschappelijke kern en taal over goed onderwijs;
• Versnipperde kennis uit de praktijk en onderzoek integreert;
• waarbij idealen en kennis praktisch worden vertaald door creatief gebruik te maken van wat al aanwezig is.

Goed onderwijs realiseren vraagt om het nemen van goede onderwijsbeslissingen op het juiste moment. Het gaat met andere woorden om het ontwikkelen van agency ten aanzien van het verzorgen van goed onderwijs. Onderwijsagency ontwikkelt zich gradueel door te leren van ervaringen, van elkaar en van theorieën. In dit stapsgewijze proces ontwikkelt de onderwijsvisie zich, de praktijktheorie en het bijbehorende onderwijsrepertoire. Daarbij is het van belang dat er een balans wordt gezocht en gevonden tussen noodzakelijke routinevorming en vernieuwing en uitbreiding van het repertoire (Figuur 1).

Nu heeft goed onderwijs vele gezichten. Op deze website vind je conceptueel en praktisch gereedschap om uiteenlopende uitwerkingen van goed onderwijs vorm te geven. Daarbij wordt het inrichten van goed onderwijs vanuit twee kanten benaderd. Er zijn algemene principes die kunnen worden toegepast voor onderwijs bij bijna alle vakken en domeinen. Maar je kunt ook vanuit vak- of domeinspecifieke denk-en werkwijzen richtlijnen ontlenen voor de inrichting van het onderwijs. Op deze website kun je beide ingangen kiezen, respectievelijk via onderwijsvisies, leerprincipes en schoolvakken.

Aan alle vormen van goed onderwijs ligt echter ook een gemeenschappelijke kern ten grondslag. Deze gemeenschappelijke kern van goed onderwijs helpt bij gedeelde visievorming, het integreren van verschillende inzichten uit onderzoek aan elkaar en aan praktijkkennis die in de organisatie aanwezig is.

In een lange denktraditie over vormend, funderend, beroeps- en academisch onderwijs is niet alleen het overkoepelende doel van goed onderwijs in een open pluriforme democratische samenleving uitgewerkt en verantwoord, maar zijn ook gemeenschappelijke voorwaarden geëxpliciteerd waaraan elke vorm van goed onderwijs moet voldoen. Deze voorwaarden voor goed onderwijs worden ook vanuit verschillende theoretische invalshoeken ook empirisch onderbouwd. Overkoepelend doel en voorwaarden kunnen beiden compact worden gevisualiseerd aan de hand van de pedagogisch-didactische driehoek (Figuur 2). Uitgangspunt hierbij is dat het onderwijs zowel de toekomst van individuele leerlingen moet dienen, als de continuering en vernieuwing van de samenleving als geheel. Daarvoor is het van belang dat leerlingen leren zelfstandig te denken en te handelen en hun keuzes ook leren verantwoorden (zelfbepaling). Het is ook essentieel dat ze leren om samen met anderen verantwoorde keuzes te maken over kwesties die in de samenleving spelen (medebepaling). De ontwikkeling van verantwoordelijke zelfbepaling en medebepaling vraagt van het onderwijs dat leerlingen in de gelegenheid worden gesteld om waardevolle inhouden actief te verwerven op een manier die afgestemd op wat ze willen en kunnen en in een veilige leeromgeving. Elk van de vier cursief gedrukte voorwaarden voor goed onderwijs kan worden uitgewerkt in drie deelvoorwaarden, die in vraagvorm in Tabel 1 zijn opgenomen.

Hoe ondersteunt het ICLON bij het realiseren van goed onderwijs voor allen?

Meer weten?

• Het leerlandschap als brug tussen onderzoek en praktijk
• Niets is zo praktisch als pedagogisch grondslagen onderzoek
• Fred Janssen, Jan Dirk Imelman, Wilna Meijer en Piet van der Ploeg (2024). De pedagogische driehoek als kompas voor het onderwijs. PIP september 2024

• Onderwijs op koers houden een pedagogisch-didactisch kompas
• How to make innovations practical?
• Facilitating decomposition and recomposition in practice based teacher education. The power of modularity.
• The indispensable role of the goal construct in understanding and improving teaching practice
• Een gemeenschappelijke taal voor goed onderwijzen. Een belangrijke ontbrekende schakel voor samen opleiden en professionaliseren in de onderwijsregio’s.