Filosofie van de mensenrechten

Deze collegereeks onderzoekt de geschiedenis, aard, inhoud en rechtvaardiging van mensenrechten. We beginnen bij de geschiedenis van de filosofie en zullen via Aristoteles, Thomas van Aquino en Kant onderzoeken hoe mensenrechten binnen de Westerse filosofie begrepen kunnen worden. We zullen daarna verschillende methodologische problemen onderzoeken in het denken over mensenrechten en zullen we ons richten op het hedendaagse debat over de filosofie van de mensenrechten. We zullen hierbij ons concentreren op de orthodoxe en politieke conceptie van mensenrechten en we zullen daarbij ook de relatie onderzoeken tussen de spanning tussen wetgevende en morele normen. Aan het einde van het collegereeks zullen we dieper ingaan op het verschil tussen jus ad bellum en jus in bello en zullen we dit toepassen op hedendaagse politieke en ethische thema’s.

Algemene introductie van het thema
Christophe Busch (2023). 'Hoofdstuk 11: De complexiteit van het kwaad', In: De Duivel in elk van ons, Borgerhoff & Lamberigts
The Universal Declaration of Human Rights (1948)
Eleanor Roosevelt, 'The Promise of Human Rights' in Foreign Affairs (1947), Vol. 26, No. 3, pp. 470-477.
Aristoteles over rechtvaardigheid
G. Drosterij & B. van Geffen (2024). '5. De gemengde staatsvorm: Aristoteles’ politieke filosofie', In: Werelddenkers, pp. 287-304.
Wissenburg, M.I.J. Aristoteles over rechtvaardigheid.
Brugman, E. Rechtvaardigheid en haar grenzen, pp. 236-246.
Kants eeuwige vrede en het categorisch imperatief
Kant, Naar de eeuwige vrede
Cliteur, P & van Wissen, R. (1998). 'De menselijke waardigheid als grondslag voor de mensenrechten: Een beschouwing over het werk van Kant en Schopenhauer in relatie tot de filosofische reflectie over mensenrechten' Geschriften van de Prof. Mr. B.M. Teldersstichting -- De rechten van de mens: liberale beschouwingen.
De sociaal contractheorie: John Locke en Thomas Hobbes
Brugmans, E. (2010). 'Ontstaan van de mensenrechten: Klassiek liberalisme', pp. 14-34.
De wereldgemeenschap en de waarde van gelijkheid: utilisme
Singer, Peter (2010). 'Eén gemeenschap', In: Filosofie van de mensenrechten, pp. 175-194.
Goodin, R. (1995). 'What is so special about our fellow countrymen?' In: Utilitarianism as a public philosophy.
Liberalisme en menselijke waardigheid: John Rawls en Onora O’Neill
Rawls, R. Mensenrechten en volkenrecht, pp. 135-146.
O’Neill, O. (2005). 'The dark side of human rights', The royal institute of international affairs, pp. 427-429.
Rafia Zakaria (2021). Against white feminism, pp. 180-205.
De waarde van vrijheid: de capability approach
Nussbaum, M. (1997). 'Capabilities and human rights', Fordham law review
Robeyn, I. (2023). Limitarisme
Sen, A. Rechtvaardigheid, vrijheid en verantwoordelijkheid, 166-172.
Rationeel idealisme: Hegels rechtsfilosofie
Hegel, hoofdlijnen van de rechtsfilosofie
Mensenrechten in tijd van oorlog: jus in bello en jus ad bellum
Augustinus, De civitate dei
Walzer, M. 'Just and unjust war'
Voorbij mensenrechten? De blinde vlekken van een antropocentrische wereldbeeld
Ignatieff, M. (2001). Human rights as politics and idolatry
Biletzki, A. (2020). An introduction to human rights, 191-210.

Docent

Martine Berenpas MA studeerde gezondheidspsychologie en wijsbegeerte aan de Universiteit Leiden en is momenteel bezig met haar promotietraject. In haar onderzoek vergelijkt zij het denken van Emmanuel Levinas met het klassiek Daoïsme van Laozi en Zhuangzi.

Voor een eerste kennismaking met de docent kunt u kijken op Youtube.

Praktische informatie

10 vrijdagen
27 september
4, 11, 18 oktober
1, 8, 15, 22, 29 november
6 december
11.15-13.00 uur
Leiden, in een collegezaal

Hoorcolleges me gelegenheid tot het stellen van vragen, discussie.

Thuis 2 à 3 uur voorbereiden per bijeenkomst.De docent zal zoveel mogelijk teksten in het Nederlands leveren, maar sommig studiemateriaal zal in het Engels zijn.

Literatuurlijst, artikelen en hoofdstukken van boeken.
De powerpoints worden vooraf aan het college beschikbaar gesteld.