Prof.dr. Liesbeth Woertman, hoogleraar Psychologie, Universiteit Utrecht

In deze openingslezing van de serie over identiteit staat het boek Zeg me wie ben ik. Over de grenzen van identiteit centraal. Wat zie je als je een mens ziet? Zie je hem of haar als een ding of als een persoon? Niemand wil inwisselbaar zijn, iedereen wil uniek zijn, bijzonder, anders dan de anderen en toch hetzelfde. 
Vanaf onze geboorte tot aan onze laatste dag zijn er groei en afbraak, hechting en onthechting. Wij zijn altijd aan verandering onderhevig. Hoe ontstaat een identiteit? Wij ontwikkelen een identiteit in relatie tot andere mensen. We spelen meerdere sociale rollen met een lichaam. 
Zeg me wie ik ben, want jezelf zijn doen we samen. 

Prof.dr. Ab de Jong, hoogleraar LIAS/LUCsoR, Universiteit Leiden

Lange tijd gold de godsdienstvrijheid niet als zomaar één van de grondrechten in onze samenleving, maar als de hoeksteen ervan, en als één van de belangrijkste fundamenten onder onze democratische rechtsorde.

De vaak heftige maatschappelijke debatten van de laatste vijftig jaar laten zien dat dit voor velen niet langer vanzelfsprekend is. Integendeel: een aanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking (en politici) lijkt bereid te zijn op specifieke punten de vrijheid van godsdienst en levensbeschouwing stevig in te perken of zelfs helemaal op te geven.

Uit deze debatten blijkt vaak dat vooral seculiere Nederlanders een intuïtieve visie op ‘religie’, ‘cultuur’ en ‘identiteit’ hebben die nauwelijks aansluit bij de manier waarop religieuze Nederlanders over zichzelf en hun plaats in onze samenleving denken. Voorbeelden hiervan zijn het verschil dat sommigen maken tussen ‘religie’ en ‘cultuur’ en het verschil dat intuïtief gemaakt wordt tussen ‘aangeboren’ en ‘optionele’ onderdelen van onze identiteit.

In deze lezing zullen we proberen de regels van het debat iets scherper te krijgen door samen na te denken over de specifieke uitdagingen van de constructie van religieuze en culturele identiteit. Daarna kunnen we daar samen over in gesprek.

Dutch Premiere Screenings With Studium Generale Leiden

Set during the Dutch Hunger Winter of 1944-45, this award winning feature premieres with Studium Generale at Kijkhuis Leiden for the 81st anniversary of Southern Holland World War 2 liberation. Based on true events, Old Heart tells the story of black Army Veteran Tom Johnson who is determined to return to Brabant 60 years after the war to reconnect with the love of his life, Jewish translator Sarah van Praag.

Johnson’s children are in hot pursuit of their dad after he fails to show up on schedule for assisted living in Detroit and disappears on a flight to Amsterdam. A tribute to elder independence, this mixed race love story features Dutch costar Eva Doueiri in her screen debut. Filmed on location in Brabant and Michigan.

Actor Eva Doueiri and producer/screenwriter Roger Rapoport, who adapted the film from Peter Ferry’s award winning novel, will be at this screening. 

Hoe houden we de samenleving bij elkaar in tijden van transitie?

Drs. René Cuperus, hoofdredacteur Clingendael Spectator en Clingendael
Senior Research Fellow

In het huidige ‘Tijdperk van Chaos’ zijn er nieuwe maatschappelijke breuklijnen ontstaan. Theoretisch opgeleiden tegenover praktisch opgeleiden; Randstad versus platteland; mensen met migratieachtergrond versus ‘eigen volk eerst’; woke tegenover populisme; aangehaakten versus afgehaakten. 

Identiteiten zijn splijtzwammen geworden. Langs elkaar levende bubbels, tegenstanders in een cultuuroorlog. 'Wie denk je wel dat je bent?!’ is een vijandige uitroep van polarisatie geworden, en geen uitnodiging tot begrip en gesprek. Waarom is het tegenwoordig zo moeilijk van mening te verschillen en nieuwsgierigheid voor andersdenkenden op te brengen? Waarom sluiten we ons af voor andere perspectieven en ervaringen? Waarom voeren we debatten in zwart/wit en niet in grijstinten? Waarom wordt men gecanceld als men er een andere mening, een andere identiteit, op nahoudt? 

In deze lezing analyseert René Cuperus de nieuwe maatschappelijke breuklijnen en zoekt hij naar verbinding voorbij polarisatie.

Jongeren, identiteit en de invloed van sociale media

Dr. Annemarie van Oosten, Universitair Docent Communicatiewetenschap, Universiteit van Amsterdam

Wat doet het kijken naar eindeloze TikTok-filmpjes over ‘echte mannelijkheid’ met hoe jongeren naar zichzelf en anderen kijken? En hoe verandert het zien en het posten van sexy selfies of ‘thirst traps’ je zelfbeeld?

Sociale media zijn niet meer weg te denken uit het leven van jongeren. Ze vormen een podium voor zelfexpressie, sociale vergelijking, en bevestiging. Tegelijkertijd groeit de zorg over de impact van deze platforms op identiteit en mentaal welzijn. Is deze zorg terecht? En zo ja – voor wie, wanneer, en waarom?

In deze lezing duiken we in de psychologische en sociologische effecten van sociale media op identiteit. We verkennen vragen als: Hoe beïnvloeden sociale media hoe jongeren denken over genderrollen, uiterlijk en het zelfbeeld? Waarom lijken sommige jongeren sterk beïnvloed te worden, terwijl anderen juist weerbaar blijven?

Aan de hand van wetenschappelijke inzichten wordt duidelijk dat de invloed van sociale media complex is en vaak afhankelijk van factoren zoals de persoon, de content, de timing en de context. Deze lezing biedt verdieping én nuance. Want sociale media zijn niet alleen schadelijk of oppervlakkig – ze kunnen ook een bron van verbinding, erkenning en inspiratie zijn.