Achtergrondinformatie

Dappere Kleintjes is een onderzoeksproject ter preventie van angstproblemen bij verlegen en teruggetrokken kinderen van 3-6 jaar die extreem verlegen of angstig zijn.

Aanleiding van het project

Angststoornissen zijn een van de meest voorkomende psychische aandoeningen onder kinderen en ontstaan vaak op relatief jonge leeftijd; ongeveer 20% van alle kinderen krijgt hier voor de leeftijd van 16 mee te maken (10).  

Ondanks dat er in Nederland effectieve behandelingen beschikbaar zijn, komen veel mensen nooit, of pas laat bij een behandelaar terecht. Volgens een recente Nederlandse studie is de tijd tussen het ontstaan van een angststoornis en het eerste zorgcontact maar liefst 12 jaar (15).  

Om deze reden is het belangrijk om in te zetten op vroegtijdige preventie. 

Ontvangen zorg bij een angststoornis

• 39 % Ontvangt geen enkele zorg
• 43 % Ontvangt zorg >1 jaar na ontstaan klachten
• 18 % Ontvangt zorg <1 jaar na ontstaan klachten

Bron: ten Have, M., van Dorsselaer, S., & de Graaf, R. (2012). Tijd tussen ontstaan van een psychische aandoening en eerste zorgcontact: Resultaten van de 'Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study-2'(NEMESIS-2).

Gedragsinhibitie

Eerder onderzoek heeft laten zien dat het mogelijk is om met behulp van indicatoren al op de peuter- en kleuterleeftijd vast te stellen of een kinds mogelijk gevoelig is voor het ontwikkelen van angststoornissen op latere leeftijd. Een van deze indicatoren in gedragsinhibitie. 

Het is aangetoond dat kinderen die dit kenmerk vertonen een 4 tot 6 keer zo grote kans hebben op het ontwikkelen van (sociale)angststoornissen. Dit maakt gedragsinhibitie een erg geschikte indicator voor preventie (4-5).  

BIQ-SF

Uitvoerend onderzoeker Leonie Vreeke heeft in eerder onderzoek een instrument onderzocht om gedragsinhibitie te kunnen meten (16). Dit is de Behavioral Inhibition Questionnaire Short Form (BIQ-SF); een korte vragenlijst die ingevuld dient te worden door ouders. Indien er boven de afkapwaarde gescoord wordt, betekent dit dat het kind een hoge mate van gedragsinhibitie vertoond en dus mogelijk kwetsbaar is voor het ontwikkelen van angstproblemen. 

Huidig onderzoek

Ondanks dat er dus een instrument beschikbaar is om kinderen met een verhoogd risico op get ontwikkelen van angstproblemen al op jonge leeftijd te identificeren, zijn er in Nederland nog geen effectieve programma’s beschikbaar om te voorkomen dat deze kinderen hier last van krijgen. 

Een mogelijk effectief programma is een oudertraining genaamd ‘Cool Little Kids’, voor ouders van kinderen van 3-6 jaar die een grote mate van gedragsinhibitie vertonen. In Australië is dit programma effectief bevonden in het voorkomen van angstproblemen tot wel 11 jaar later (11-13). Klik hier voor meer informatie over het programma of download de informatiebrochure.  

We weten echter niet of dit programma in Nederland ook daadwerkelijk zou kunnen bijdragen aan de preventie van angstproblemen en of de bewustwording van ouders dat hun kind mogelijk kwetsbaar is voor het ontwikkelen van angstproblemen in combinatie met algemene opvoedtips niet al voldoende is. Ook is het belangrijk om de kosteneffectiviteit van deze oudertraining in Nederland te onderzoeken. 

Momenteel worden de werkende elementen van het programma onderzocht met het onderzoek Bouwstenen van Succes en wordt er gekeken naar een stapsgewijze (matched-care) behandeling voor ouders met verlegen/angstige kinderen van 3-6 jaar oud, Brave Steps, die aansluit op de mate van behoefte daaraan.