Dies natalis: 'Grote vragen vereisen samenwerking'
Universiteiten kunnen in deze zeer competitieve wereld niet overleven zonder samenwerking. Met als ultieme doel: de wereld veiliger en duurzamer maken. Dat stelt rector Carel Stolker tijdens de 441e dies natalis.
Antwoorden
Wat is de rol van de wetenschap? Bij die vraag staat rector magnificus Carel Stolker stil in zijn toespraak tijdens de viering van de 441e verjaardag van de Universiteit Leiden. Hij refereert aan zorgwekkende ontwikkelingen: oorlog aan de grenzen van Europa en de vluchtelingenstroom die de Europese Unie op haar grondvesten doet schudden. ‘De samenleving voedt de wetenschap met haar vragen, en het omgekeerde is ten minste zo waar, de wetenschap schept enige orde en probeert antwoorden te geven.’
Fundamenteel onderzoek
Tweerichtingsverkeer tussen wetenschap en samenleving is goed, meent Stolker. Zoals de Nationale Wetenschapsagenda: de 140 vragen voor wetenschappers op basis van duizenden vragen van burgers. Het initiatief kan het draagvlak voor onderzoek vergroten en de band tussen universiteiten en de samenleving versterken. Maar Stolker begrijpt ook de scepsis: krijgt het nieuwsgierigheidsgedreven, vaak fundamentele onderzoek nog genoeg ruimte?
Overleven in competitieve wereld
Universiteiten strijden met elkaar om de beste wetenschappers, om de meest gemotiveerde studenten en om het altijd schaarse onderzoeksgeld. Maar juist in die wereld van ultieme competitie kunnen we niet overleven zonder de handen ineen te slaan, aldus Stolker. Hij verwijst naar de vele vruchtbare samenwerkingsverbanden, binnen en buiten de universiteit. Zoals de alliantie met de TU Delft en de Erasmus Universiteit en het Leiden Bio Science Park. ‘Aan het eind van de dag gaat het niet om het winnen van de race. Het gaat erom de wereld een beetje veiliger, gezonder, duurzamer, welvarender en rechtvaardiger te maken.’
Diesoratie: boeren en natuurbehoud
In zijn diesoratie geeft Geert de Snoo, hoogleraar Conservation Biology en decaan van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen, een goed voorbeeld van hoe wetenschap de wereld duurzamer kan maken. De Snoo onderzoekt op welke manier boeren kunnen bijdragen aan natuurbehoud. Boeren moeten op en rond hun bedrijven meer oppervlak inruimen voor natuur en zich inzetten voor een gezonder bodemleven. Behalve winst voor natuur en milieu levert ze dat ook een bedrijf op waarop ze zelf trots kunnen zijn, aldus De Snoo.
Eredoctor Jennifer Tour Chayes
Jennifer Tour Chayes, directeur onderzoek bij Microsoft, is ook bij uitstek iemand die zowel binnen de wetenschap als in de samenleving voor vernieuwingen zorgt. Erepromotor Frank den Hollander zet uiteen waarom ze een Leids eredoctoraat verdient. Tour Chayes bereikte met collega’s grote doorbraken op het snijvlak van wiskunde en natuurkunde. En ze liet zien dat de wetenschappelijke ontwikkeling bij een overstap naar het bedrijfsleven gewoon door kan gaan: na haar indiensttreding bij Microsoft kwam het onder Tour Chayes’ leiding opnieuw tot grote doorbraken, dit keer op het gebied van complexe datanetwerken.
Afscheid pedel Willem van Beelen
Tijdens deze 441e dies natalis bedankt Stolker ook de pedel Willem van Beelen. De pedel is de meest zichtbare functionaris van de universiteit. Na 27 trouwe dienstjaren gaat Van Beelen met pensioen. Stolker: ‘Hij begeleidde de groten der aarde - Nelson Mandela, Ban ki-Moon - en deed dat met een hem kenmerkende waardigheid en rust. Duizenden promovendi wijdde Van Beelen in in de rituelen van de Leidse promotie. Hij stond rectoren bij en behoedde stuntelende jonge hoogleraren voor fouten.’ Ook het publiek in de Pieterskerk bedankt Van Beelen met een staande ovatie.
(LvP/Fotografie: Marc de Haan/Monique Shaw)