Is ons universum opgebouwd uit warme of koude donkere materie? Het standaardmodel gaat uit van koude donkere materiedeeltjes, maar astronoom Sylvia Ploeckinger test momenteel de potentie van een warme tegenhanger: steriele neutrino’s. Voor dit project ontving ze een NWO Natuurkunde/V-subsidie, speciaal…

SRON Nederlands Instituut voor ruimteonderzoek gaat verhuizen. In 2021 zal de Utrechtse vestiging van het instituut zich vestigen in Zuid-Holland. Akira Endo is universitair docent bij de TU Delft, waar hij een geavanceerd instrument bouwt voor astronomisch onderzoek. ‘SRON is de sleutel om een idee…

Alle planeten in ons sterrenstelsel draaien in een ecliptisch vlak om de zon. Dat is niet verwonderlijk, want ons zonnestelsel is ontstaan uit een zogeheten protoplanetaire schijf. Promovenda Anna Miotello onderzocht dit soort schijven en hun invloed op de vorming van sterren en planeten. Promotie op…

Vierhonderd wetenschappers en afgevaardigden van de ruimtevaartindustrie uit 14 landen komen deze week bijeen in Leiden voor de jaarlijkse Euclid Consortium-meeting. Euclid is de Europese ruimtetelescoop die in 2020 wordt gelanceerd en is bedoeld om misschien wel het grootste mysterie van de hedendaagse…

De Leidse astronoom Anthony Brown had de eer om de prestigieuze Spitzer Lectures te geven aan de Princeton Universiteit. In vijf lezingen verspreid over begin mei gaf hij een inzicht in de Gaia-missie. ‘Een van de intellectuele hoogtepunten van het jaar.’

Alessandra Silvestri, een kosmoloog bij het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION), krijgt een NWO Vidi-beurs voor onderzoek naar het uitdijen van het heelal. Een groeiend aantal theorieën verklaart waarom het uitdijen van het heelal versnelt, en tegelijkertijd komen er ook steeds meer…

Ruimteonderzoeksinstituut SRON, de Universiteit Leiden en de TU Delft stellen zes wetenschappers aan voor gezamenlijk ruimteonderzoek. Het gaat om onderzoek naar exoplaneten, naar de evolutie van structuur in het heelal en naar technologie om nieuwe grensverleggende ruimteinstrumenten te ontwikkelen…

Hoe ontstaan sterren en sterrenstelsels? Wat is donkere materie? Om deze en andere vragen te beantwoorden zijn steeds grotere telescopen nodig. Om die te realiseren is internationale samenwerking nodig. Deel uit een serie over de impact van samenwerking.

Naomi Ellemers, hoogleraar Sociale psychologie van de organisatie, Marijn Franx, hoogleraar Extragalactische sterrenkunde en Ineke Sluiter, hoogleraar Griekse taal- en letterkunde krijgen een Spinozapremie 2010.

Voor het eerst is het gelukt de driedimensionale beweging van individuele sterren in een sterrenstelsel buiten de Melkweg te meten. Een Gronings-Leidse onderzoek geeft een inkijkje in de verdeling van de donkere materie die het stelsel domineert. Ze publiceren hun bevindingen op 27 november in Nature…

De ontwikkeling en bouw van de Cold Optics Bench van het MATISSE-instrument dat onder leiding stond van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), is afgerond. Deze Nederlandse bijdrage werd op donderdag 10 april 2014 op de Hannover Messe in Duitsland door ir. Felix Bettonvil van de Leidse…

Wiskunde en Natuurwetenschappen

Astronomen hebben, pas voor de tweede keer ooit, een neutrino gekoppeld aan een object buiten onze Melkweg. Deze waarnemingen zijn gedaan met behulp van telescopen op zowel de aarde als in de ruimte. De onderzoekers, onder wie de Leidse astronoom Sjoert van Velzen, konden het neutrino traceren naar…

Volkomen overdonderd was prof.dr. Vincent Icke, toen burgemeester Henri Lenferink het woord tot hem richtte en hij in de gaten kreeg dat er iets bijzonders stond te gebeuren. Enkele minuten later speldde Lenferink Icke de versierselen op horend bij de benoeming tot Ridder in de Orde van de Nederlandse…

Leids fysicus Alexey Boyarsky ontvangt een ERC Advanced Grant om een uitbreiding te onderzoeken van het standaardmodel van deeltjesfysica. Hij deelt de prijs met onderzoeksgroepen uit Lausanne en Kopenhagen. 580.000 euro is gereserveerd voor Leiden.

Meer dan 1600 astronomen en ruimtewetenschappers uit de hele wereld komen online samen van 29 juni tot 3 juli voor de jaarlijkse conferentie van de European Astronomical Society (EAS). De jaarlijkse Nederlandse Astronomenconferentie NAC 2020 zal ook onderdeel zijn van deze bijeenkomst. De 75ste NAC,…

Onder normale omstandigheden organiseert de Werkgroep Leidse Sterrewacht iedere maand een 'Avondje Sterrewacht', met een korte lezing gevolgd door een korte rondleiding inclusief kijkje door de telescoop wanneer het weer het toelaat. Nu dit niet mogelijk is bundelen we als instituut en vereniging onze…

Een internationaal team van astronomen heeft met de ALMA-telescoop in Noord-Chili een jonge ster ontdekt die zo'n explosieve groei heeft doorgemaakt dat hij in eerste instantie zo'n 100 keer helderder was dan hij nu is. De ster is in de afgelopen 100.000 jaar gevormd in ons eigen sterrenstelsel, de…

De vreemdste dingen verschijnen ’s nachts. Dat is dit jaar het motto van de Museumnacht Leiden, die zal plaatsvinden op 28 mei. Ook de Universiteit Leiden is natuurlijk weer volop van de partij.

Promotie

Titels en beschrijvingen van onderstaande lezingen worden in aanloop naar de Leiden Science Family Day aangevuld.

Promotie

Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) gaat een deel van de ICT-apparatuur van de Universiteit Leiden hosten in haar eigen datacenter. Daartoe ondertekenden de beide organisaties op 10 april een overeenkomst.

Op 24 en 25 februari opent de Oude Sterrewacht in Leiden haar deuren voor de Landelijke Sterrenkijkdagen. Op meer dan vijftig locaties verspreid over Nederland kan het publiek door een telescoop kijken en meer leren over de sterrenhemel. Bewonder de nachtelijke hemel vanuit de historische Sterrewach…

Een internationaal team astronomen, onder leiding van sterrenkundigen werkzaam aan de universiteiten van Amsterdam, Leiden en Hawaii, mag als een van de eerste in de wereld gaan meten met de James Webb Space Telescoop. Met hun project 'Ice Age' gaan ze ijzige stofdeeltjes in de ruimte onderzoeken.

Aminozuren zijn de bouwstenen voor het leven op aarde. Mogelijk zijn ze in de ruimte ontstaan, en via kometen en meteorieten op aarde beland. Daniël Paardekooper onderzocht een deel van deze hypothese. Promotie op 5 juli.

De European Space Agency (ESA) heeft het voorstel voor zwaartekrachtsgolfdetector LISA goedgekeurd. De lancering van de ruimtedetector staat gepland in 2034. ‘Een droom die werkelijkheid wordt’, zegt Leids astronoom Elena Maria Rossi.

De Landelijke Sterrenkijkdagen vinden dit jaar plaats in het laatste weekend van februari. Op meer dan vijftig locaties verspreid over Nederland kan het publiek door een telescoop kijken en meer leren over de sterrenhemel. Op de Oude Sterrewacht valt er tijdens het weekend ook genoeg te beleven!

De Landelijke Sterrenkijkdagen vinden dit jaar plaats in het laatste weekend van februari. Op meer dan vijftig locaties verspreid over Nederland kan het publiek door een telescoop kijken en meer leren over de sterrenhemel. Op de Oude Sterrewacht valt er tijdens het weekend ook genoeg te beleven!

Een signaal dat zowel in het centrum van ons Melkwegstelsel voorkomt, als op afgelegen plekken in het heelal, laat mogelijk de oorsprong van donkere materie zien. Dat concludeert de Leidse natuurkundige Alexey Boyarsky in een artikel in Physical Review Letters.

Leidse natuurkundigen hebben een manier ontwikkeld om na te gaan hoe nauwkeurig een superconducting single photon detector kan worden onderzocht.

De Leidse astrofysicus Alexey Boyarsky en zijn medewerkers hebben mogelijk een spoor van donkere materie geïdentificeerd dat leidt naar een nieuw deeltje: het steriele neutrino. Een onderzoeksgroep in Harvard deed dezelfde ontdekking op nagenoeg hetzelfde moment.

Chemicus Alexander Kros en astronoom Joop Schaye maken deel uit van de vier Leidse wetenschappers die dit jaar uit de Vernieuwingsimpuls van NWO een Vici toegekend hebben gekregen. Met deze subsidie van anderhalf miljoen kunnen ze een eigen onderzoeksgroep opzetten en promovendi aanstellen.

Astronomen hebben met radiotelescopen op vijf continenten de aanwezigheid van een smalle straalstroom waargenomen, die afkomstig is van de enige bekende bron van twee samensmeltende neutronensterren. Die werden eerder ontdekt via zwaartekrachtgolven. Het resultaat wordt deze week gepubliceerd in Science.…

Op een bergtop, middenin een kurkdroge woestijn in een uithoek van Chili, is nu nog niks te zien. “Gebruik je verbeelding”, zegt sterrenkundige Ewine van Dishoeck tegen haar onderzoeksgroep uit Leiden en Garching die met haar meereisde naar deze afgelegen plek. “Want in mei dit jaar wordt hier de eerste…

Elektronen in grafeen gedragen zich als lichtdeeltjes; ze hebben geen massa en gaan overal doorheen. Heel handig als je droomt over nano-elektronica. Maar je moet ze wel in goede banen leiden. Carlo Beenakker gaat onderzoeken hoe. Hij kreeg er een ERC Advanced Grant voor van 1,5 miljoen euro.

Lezing

Op donderdag 15 november organiseert de Universiteit Leiden haar Physics & Astronomy Ladies Day voor vrouwelijke scholieren met een bètaprofiel die op zoek zijn naar een studie na de middelbare school. Ter gelegenheid van deze feestelijke dag laten we vijf vrouwelijke onderzoekers aan het woord over…

Radiotelescoop LOFAR brengt het heelal in kaart. Dat levert niet alleen bijzondere beelden op, maar vooral ook immense hoeveelheden data. Huub Röttgering, directeur van de Leidse Sterrewacht, vertelt over de uitdagingen van het werken met die enorme datasets.

De vakconferentie ICT.OPEN had maar liefst vijf Leidse hoogtepunten. Zo won promovenda Anna Louise Latour de pitchprijs van 500 euro en won promovenda Can Wang de tweede prijs in de Commit2Data postercompetitie. Daarnaast gaf Hoogleraar Holger Hoos de keynote lezing op de eerste dag en pitchte Suzan…

In 2012 bestaat de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) 50 jaar. Om dit te vieren worden wereldwijd activiteiten georganiseerd. Op 5 oktober wordt de ESO-jubileumtentoonstelling geopend in de historische Leidse Sterrewacht. Deze tentoonstelling, met de toepasselijke naam 'Spectaculair Heelal', bestaat…

Voor het eerst hebben wetenschappers het spoor van een hoogenergetisch neutrino uit de ruimte herleid tot zijn bron. Het is geproduceerd door een zogeheten blazar, een superzwaar zwart gat. Dat melden onderzoekers van neutrinodetector IceCube in Science. ‘Dit is een mijlpaal voor de neutrinoastronomie,’…

Planeetvormingsgebieden, meervoudige sterren en de stofrijke schijven die superzware zwarte gaten voeden. En misschien zelfs vulkanen op de Jupitermaan Io. Al die objecten hopen wetenschappers te gaan waarnemen met de nieuwe supertelescoop MATISSE. De Leidse astronoom Walter Jaffe is onderzoeksleider…

Brazilië gaat het niet alleen economisch voor de wind, ook in sterrenkundig opzicht maakt het land grote ontwikkelingen door. Geïnspireerd door deze ontwikkelingen hebben Isa Oliveira en Roderik Overzier, twee onlangs in Leiden gepromoveerde sterrenkundigen, top onderzoeksposities weten te bemachtigen…

Christopher Berg Smiet, die in 2017 aan het LION promoveerde bij Dirk Bouwmeester, heeft de Christiaan Huygensprijs gewonnen voor zijn proefschrift ‘Knots in Plasma’. Op 7 oktober ontving hij een oorkonde, een bronzen beeld van Christiaan Huygens en een prijzengeld van tienduizend euro.

Er wordt een expertise groep voor de Atacama Large Millimeter / Submillimeter Array (ALMA) gehuisvest in de Sterrewacht van Leiden. Hiermee is een bedrag is gemoeid van 0,5 miljoen euro per jaar.

De eerste Nederlandse bijdrage aan de toekomstige European Extremely Large Telescope (E-ELT) is succesvol getest. Het gaat om de 'chopper', een zeer wendbaar spiegeltje dat is ontwikkeld door een samenwerkingsverband van universiteiten, technologische instituten en het bedrijfsleven. Het high techspiegeltje…

Het METIS-instrument dat onder leiding van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) wordt gebouwd voor ESO's toekomstige Extremely Large Telescope (ELT) in Noord-Chili heeft een belangrijke mijlpaal bereikt: het voorlopig ontwerp is goedgekeurd.