Astronomen hebben met behulp van ALMA een gebied rond een jonge ster in beeld gebracht waar stofdeeltjes kunnen groeien. Het is voor het eerst dat zo’n ‘stofval’ duidelijk is geïdentificeerd. In een stofval kunnen minuscule stofdeeltjes in schijven rond sterren zo groot worden dat ze uiteindelijk kometen,…

Sterrenkundige Ewine van Dishoeck stond aan de wieg van ALMA, de grootste radiotelescoop ter wereld. Op 13 maart 2013 was de officiële ingebruikname. Vanaf de basis in Chili kan nu het ontstaan van planeten worden waargenomen.

Nieuw gemaakte diepe en zeer scherpe beelden van het vroege heelal laten zien dat er een sterk verband bestaat tussen het stervormingstempo in jonge sterrenstelsels en hun totale massa aan sterren. Leidse wetenschappers werkten mee aan het onderzoek.

Planeten ontstaan in schijven van gas en stof rond een ster-in-wording, maar wanneer en hoe dergelijke protoplanetaire schijven ontstaan is nog steeds een mysterie. Een team van astronomen, onder leiding van de Leidse promovenda Nadia Murillo en hoogleraar Ewine van Dishoeck, heeft de jongste protoplanetaire…

Een internationaal team van astronomen heeft met de ALMA-telescoop in Noord-Chili een jonge ster ontdekt die zo'n explosieve groei heeft doorgemaakt dat hij in eerste instantie zo'n 100 keer helderder was dan hij nu is. De ster is in de afgelopen 100.000 jaar gevormd in ons eigen sterrenstelsel, de…

Af en toe bijleren of je kennis opfrissen, dat kan gratis en wanneer het jou schikt via onze MOOC (Massive Open Online Courses).

Een team van astronomen, onder wie de Leidse hoogleraar Ewine van Dishoeck, heeft met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) suikermoleculen ontdekt in het gas rond een jonge, zonachtige ster. Het is voor het eerst dat er in de ruimte rond zo’n ster suiker is gedetecteerd.…

Rychard Bouwens van de Leidse Sterrewacht is de eerste wetenschapper in Nederland die een ‘Large Program’ mag uitvoeren met de geavanceerde ALMA-telescoop in Chili. Samen met zijn team wil hij de unieke capaciteiten van dit observatorium gebruiken om de ontwikkeling van zware sterrenstelsels in het…

Een internationaal team van astronomen, onder leiding van Andreas Schruba (MPE), heeft de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) gebruikt om in te zoomen op stervormingsgebieden in het nabije sterrenstelsel NGC 6822.

Astronomen, onder leiding van Nienke van der Marel, hebben met de ALMA telescoop de sterkste aanwijzing tot nu toe gevonden dat in de schijven van gas en stof rond vier jonge sterren recent planeten zijn ontstaan. Publicatie in Astronomy & Astrophysics.

Promotores: Prof.dr. E.F. van Dishoeck, Prof.dr. C.P. Dullemond

Een team van astronomen onder Nederlandse leiding heeft ontdekt dat zware sterren anders ontstaan dan hun kleine broertjes en zusjes. Waar kleine sterren vaak een geordende schijf van stof en materie om zich heen hebben, is de materiaalaanvoer bij grote sterren een chaotische puinhoop. De onderzoekers…

The work presented in this thesis is based on ALMA surveys of protoplanetary disks in three star-forming regions: Lupus, OMC-2, and NGC 2024.

A large diversity of exoplanetary systems has been found, but it is still unclear what drives this diversity.

The focus of this thesis is how stars like our Sun and planets like Jupiter, Saturn, and Earth are formed.

Astrochemicus Ewine van Dishoeck gaat de Europese subsidie van 2,5 miljoen die ze kreeg, gebruiken voor het verwerken en interpreteren van data van de nieuwe radiotelescoop ALMA in Chili. Van Dishoeck is in Chili als ze de vraag naar de bestemming van het geld voorgeschoteld krijgt.

Methanol, een complex organisch molecuul, is opgespoord in de protoplanetaire schijf rond een ster. Dat publiceert een team van onderzoekers onder leiding van de Leidse sterrenkundige Catherine Walsh in Astrophysical Journal Letters. Deze doorbraak helpt astronomen het ontstaan van leven te begrijpe…

Grote telescopen kijken zo ver het heelal in, dat ze ook miljarden jaren terug in de tijd kijken. De opvolger van de Hubble ruimtetelescoop, de James Webb telescoop, zal vanaf 2018 zicht krijgen op de periode vlak na de Oerknal waarin de eerste sterren en sterrenstelsels ontstonden. Leidse astronomen…

Dishoeck

Het is een team van Leidse sterrenkundigen gelukt om de biologisch belangrijke stof glycerol te maken onder omstandigheden die vergelijkbaar zijn met die in interstellaire wolken. Ze lieten hiervoor koolmonoxide-ijs met waterstofatomen reageren bij min 250 graden Celsius. De onderzoekers publiceren…

De Leidse astronoom Huib Jan van Langevelde is benoemd tot directeur van het Event Horizon Telescope (EHT)- consortium. De EHT is een project waarbinnen zo’n 350 wetenschappers uit 18 landen samenwerken. De EHT bundelt de grote ALMA-telescoop in Chili met andere (sub)millimetertelescopen en publiceerde…

De educatieve minor is in 2009 ingevoerd als een nieuwe route naar het leraarschap. De instroom van bètastudenten is laag, en ongeveer 20% van de studenten die de minor heeft afgerond stroomt door naar de educatieve master

Op de hoogte blijven van het laatste nieuws en activiteiten voor alumni? Meld u dan aan voor de Alumni Nieuwsbrief van de Universiteit Leiden.

Er wordt een expertise groep voor de Atacama Large Millimeter / Submillimeter Array (ALMA) gehuisvest in de Sterrewacht van Leiden. Hiermee is een bedrag is gemoeid van 0,5 miljoen euro per jaar.

In de grote gaswolken rondom jonge sterren vinden onder extreme omstandigheden chemische reacties plaats. Daarbij ontstaan zowel kleine moleculen, zoals water en keukenzout, als grote, complexe moleculen die kunnen fungeren als bouwstenen van het leven. Deze astrochemie onderzoeken we in Leiden met…

Planets are formed in disks of gas and dust around young stars.

Promotor: Prof.dr. E.F. van Dishoeck, Co-Promotor: M.R. Hogerheijde

This thesis examines the link between simple molecules and the underlying structure and chemistry within protoplanetary disks - the birthplaces of planets.

This thesis presents pioneering work on the panchromatic emission of some of the most luminous galaxies in the early Universe: star forming galaxies and active galactic nuclei.

De Universiteit Leiden en de Oranjes hebben een band die teruggaat tot 1575, toen Willem van Oranje de universiteit stichtte. Diverse leden van de Koninklijke Familie studeerden in Leiden en ontvingen er een eredoctoraat.

Astronomen willen het heelal begrijpen, van de Oerknal tot nu, en hoe dit verder zal gaan. In Leiden concentreren ze zich daarbij op twee vragen: 'Hoe ontstaan sterren en planeten? en 'Hoe ontstonden in het jonge heelal sterrenstelsels en zwarte gaten?' Een nieuwe generatie telescopen – net klaar of…

De korte film Alma y Esperanza, gemaakt door promovenda Itandehui Jansen (Academy for Creative and Performing Arts) zal worden getoond op het Cannes International Film Festival in de Short Film Corner.

This thesis investigates how galaxies form and what diversifies the evolutionary histories of galaxies.

Vijf ideale museumrondleidingen vanuit huis

Onderzoeker en filmmaker Itandehui Jansen heeft op het festival 'Presence Autochtone' in Montréal, Canada, de eerste prijs gewonnen in de Bluestocking Film Series 2015. Ze kreeg deze prijs voor de beste korte film voor Alma & Esperanza.

In 2015 dacht Jorryt Matthee een extreem ver sterrenstelsel ontdekt te hebben waarin geen elementen zwaarder dan helium aanwezig waren, genaamd CR7. Drie jaar later toont hij via metingen met de ALMA-telescoop aan dat het sterrenstelsel toch koolstof bevat en zelfs in normale concentraties. De American…

Itandehui Jansen studeerde af aan de Film- en Televisieacademie in Amsterdam en maakt nu films als onderdeel van haar PhD project bij de Universiteit Leiden. Met succes. Haar films draaiden al op het IDFA, in de Short Film Corner van Cannes en wonnen verschillende prijzen. Recentelijk ontving ze de…

Jonge sterrenstelsels zijn minder rommelig dan verwacht en blijken ook al spiraalarmen, balken en ringen te bevatten. Dat stelt een internationaal team van onderzoekers onder leiding van assistant professor Jacqueline Hodge. De jonge, ver van ons vandaan staande sterrenstelsels waren tot nu toe wazige…

Ze zijn allebei chemicus maar de een bestudeert de onmetelijke ruimte en de ander de kleinste bestanddelen van de menselijke cel. Ewine van Dishoeck, hoogleraar Astrochemie, en Hermen Overkleeft, hoogleraar Bio-organische synthese, kregen beiden een Europese miljoenensubsidie.

Een internationaal team van astronomen, met daarbij een hoofdrol voor onderzoekers van de Sterrewacht Leiden, heeft de brandstof voor het vormen van sterrenstelsels in kaart gebracht in het iconische Hubble Ultra Deep Field. De resultaten van het onderzoek zijn geaccepteerd voor publicatie in The Astrophysical…

Het Event Horizon Telescope (EHT)-team, dat de allereerste foto van een zwart gat maakte, heeft vandaag een nieuwe afbeelding gepresenteerd. De afbeelding toont hetzelfde zwarte gat in gepolariseerd licht. Het is voor het eerst dat het astronomen is gelukt om polarisatie – een kenmerk van magnetische…

Voor het eerst hebben astronomen een instabiele schijf rond een ster-in-wording zien uiteenvallen in een drievoudig stersysteem. De bevindingen van het team onder leiding van John Tobin verschijnen op 27 oktober in Nature.

Astronomen hebben diep in de ruimte het het gas freon-40 gedecteerd. Dit molecuul staat ook bekend als methylchloride en wordt op aarde gevormd door biologische processen. Het is voor het eerst dat het in de interstellaire ruimte is gedetecteerd. De ontdekking wijst erop dat methylchloride niet zo geschikt…

Onderzoek met de ALMA-telescoop waaraan ook de Leidse wetenschappers John Tobin en Steven Bos meewerkten, heeft voor het eerst de sneeuwgrens van water binnen een protoplanetaire schijf in beeld gebracht. Publicatie in Nature op 14 juli

Een internationaal team astronomen is getuige geweest van een nog nooit eerder waargenomen kosmisch weersverschijnsel.