Docenten wisselen tips uit op webinar over online onderwijs
Kan ik mijn hoorcollege opnemen als podcast? Hoe houd ik mijn studenten bij de les tijdens een online werkgroep of college? En hoe wakker je de discussie aan als iedereen achter een scherm zit? Op het webinar ‘Digitaal leren en lesgeven in tijden van corona’ wisselden docenten, tips en persoonlijke ervaringen uit.
Elk jaar organiseert de Universiteit Leiden een Onderwijsdag, waar docenten samen komen om zowel op theoretisch als praktisch niveau kennis over onderwijs uit te wisselen. Een fysieke bijeenkomst was dit jaar niet mogelijk, dus net als al het onderwijs ging ook de Onderwijsdag op 7 juli online. Ruim 240 docenten namen deel aan het online evenement ‘Digitaal leren en lesgeven in tijden van corona’.
Interactie is uitdaging
Ook online wisselden docenten volop ervaringen en praktische tips uit. Zoals in de parallelsessie ‘Interaction and Engagement’, waar sessieleider Frank Takes op zoek ging naar de beste manieren om interactie te stimuleren in online lessen. Takes, docent en onderzoeker bij het LIACS, vroeg de deelnemers waar zij in hun lessen tegenaanlopen, waarop het even stil bleef. ‘Dit is al de eerste les,’ zei Takes. ‘Online hebben mensen, dus ook je studenten, langer nodig om op een vraag te antwoorden dan normaal in een collegezaal of werkgroep. Dus geef je studenten langer de tijd om te reageren.’
Taken voor studenten
Uiteindelijk kwamen de docenten in Takes’ sessie wel los, en deelden allerlei manieren waarop zij in hun eigen lessen studenten activeren om in gesprek te gaan. Bijvoorbeeld door hen ter voorbereiding teksten te laten lezen, en in kleine groepjes de samenvatting te presenteren. Of door regelmatig met een online quiz kennis te testen. Aan het eind stemden de deelnemers op wat zij de meest effectieve techniek vonden. Met stip op nummer één stond het geven van specifieke taken of verantwoordelijkheden aan studenten. Bijvoorbeeld door hen verantwoordelijk te maken voor een deel van de digitale les, zoals het geven van een presentatie of het inleiden van een onderwerp, of een praktische taak zoals het modereren van de chat.
Praktische tips van collega-docenten
Tijdens het webinar deelden de deelnemers veel praktische tips met elkaar. Een aantal tips op een rij:
- Zet je digitale college tien minuten voor aanvang al ‘open’, zodat studenten eerst nog even informeel kunnen kletsen, zoals ze dat normaal bij de koffieautomaat zouden doen.
- Spreek met je mededocenten in een cursus af welke tools je waarvoor gebruikt, zodat dat binnen het vak uniform is.
- Gebruik online quizvragen, tijdens het college zelf of door af en toe een quiz online te zetten.
- Geef studenten een taak/verantwoordelijkheid tijdens het college, zoals iets voorbereiden en presenteren of de chat modereren.
Quizvragen tijdens college
Interactiviteit was ook een thema in de sessie over FeedbackFruits door Jeroen de Wilde, docent en onderzoeker aan het LUMC. FeedbackFruits is een set programma’s die binnen Brightspace beschikbaar zijn, die docenten kunnen inzetten als digitale onderwijstools. Een van die programma’s is Interactive Video, waarmee docenten hun videocolleges interactief kunnen maken. Bijvoorbeeld door quizvragen door de video heen te monteren, die studenten eerst moeten beantwoorden voordat het videocollege verder gaat. Of door studenten de mogelijkheid te geven elkaar of de docent vragen te stellen of in discussie te gaan. Vooralsnog is FeedbackFruits alleen voor docenten aan het LUMC beschikbaar.
Podcasts
Wat elke docent wel zo zou kunnen doen, is een podcast maken. ‘Alles wat je nodig hebt is een microfoon en een telefoon, laptop of opnameapparaat,’ aldus hoogleraar Koreastudies Remco Breuker in zijn sessie. Toch kun je niet zomaar je college opnemen en het een podcast noemen, legde de inmiddels ervaren podcastmaker uit. ‘Je moet je verhaal flink inkorten, ik hanteer twintig minuten als maximum. Dus kill your darlings.’ Breuker ze zijn podcasts op verschillende manieren in: als een brede introductie, als verdieping, of om een andere kijk op het vakgebied uit te leggen. Ook vraagt hij soms zijn studenten om te reageren op zijn podcast met weer een eigen podcast. ‘Dat mag een snelle opname via Whatsapp zijn, of vraag hen in een groep aan een meer gedegen verhaal te werken. Daar beleven we allemaal heel veel plezier aan!’ En extra pluspunt: je weet zo ook zeker dat je studenten je podcast écht geluisterd hebben!
Kennis en kunde behouden
Vicerector Hester Bijl gaf ook een digitale acte de presence tijdens het webinar. In een interview met gastheer Erik Peekel blikte ze terug op deze afgelopen periode en de enorme switch die docenten en studenten hebben moeten maken naar online onderwijs. ‘Er is zo ontzettend hard gewerkt door iedereen, daar heb ik immens respect voor. Om al die kennis en kunde te behouden, gaan we in een taskforce verzamelen wat er goed – en niet goed – werkte.’ Bijl merkte ook op dat veel mensen positief zijn over online onderwijs. ‘Natuurlijk zijn er nadelen, zoals dat het veel energie kost om het op te zetten, maar ook om het te geven en volgen. En het gebrek aan sociale interactie in het digitale klaslokaal, en het daardoor leren van elkaar is ook een groot gemis.’
Fysiek onderwijs waar mogelijk
De vicerector benadrukte nogmaals de wens om zoveel mogelijk fysiek onderwijs te gaan geven. ‘Kleine werkgroepen, tutoring: dat moet eigenlijk gewoon fysiek. Grote hoorcolleges zijn dan misschien het minst erg om – voorlopig – online te houden. Maar we weten helaas niet hoe het gaat lopen.’ Voorbereiden op die onzekerheid is nog een flinke klus voor vele docenten deze zomer. ‘Maar jullie kunnen ook allemaal wel een vakantie gebruiken en hebben die ook verdiend,’ zo spreekt Bijl de aanwezigen toe. ‘Dus we doen ook alles om dat mogelijk te maken.’
Vertrouwen
Een terugkerend advies was om vertrouwen te hebben in je studenten. Zij hebben begrip voor de situatie waar docenten zich in bevinden, dus wees open en eerlijk, bijvoorbeeld als iets niet lukt of nog in ontwikkeling is. Dan weten studenten waarom iets op zich laat wachten. En soms kunnen ze ook helpen, met hun eigen kennis van de programma’s waar je mee werkt. Bovendien is het ook voor hen een moeilijke periode, met open communicatie kunnen docenten en studenten er samen het beste van maken.
Ondersteuning voor docenten
Docenten kunnen met hun vragen over online onderwijs op verschillende plekken terecht. Op teachingsupport.universiteitleiden.nl is informatie te vinden over beschikbare programma’s en hoe deze werken. Ook staan er stappenplannen om vakken of specifieke onderwijsvormen te vertalen naar online vormen. Daarnaast heeft elke faculteit een supportteam voor docenten. Een serie webinars over allerhande aspecten van online onderwijs, die in mei en juni zijn gegeven door ICLON en het Centre for Innovation, zijn ook nog terug te zien: Ook het webinar van 7 juli is nog online terug te kijken.