Als hij een zij is
Kinderarts Martine de Vries behandelt transgenderkinderen en -jongeren. Op welke dilemma's stuit zij?' Medici op genderpoli's moeten evenwichtskunstenaars zijn.' Ze geeft een 'Pride Talk' op 18 september.
Uit heel Nederland melden kinderen en jongeren zich bij de genderpoli van het Curium-LUMC. Soms zijn de kinderen nog maar zes jaar oud, maar worstelen ze al een groot deel van hun jonge leven met hun identiteit en lichaam. Momenteel bieden alleen het LUMC en het VU Medisch Centrum (zie kader) een volledig behandeltraject aan voor kinderen en jongeren met ‘genderdysforie’: een diep gevoel van onbehagen over het geslacht waarmee je bent geboren. Een multidisciplinair team van artsen, psychiaters en psychologen voert gesprekken met de kinderen en hun ouders. In de eerste fase is dat vooral met een psychiater of psycholoog. Een eventuele medische behandeling komt pas later in beeld. De Vries: ‘Bij jonge kinderen worden alleen adviezen gegeven. Zoals trek gerust ‘meisjeskleding’ aan, maar probeer dat eerst thuis uit of in een andere veilige omgeving.'
Hoe ziet een behandeltraject eruit?
‘Bij zo’n tachtig procent van de jonge kinderen die zich aanmelden, verdwijnt het hevige onbehagen als ze ouder worden en in de puberteit komen. Meestal stoppen dan ook de gesprekken hier. Degenen die persisteren komen vanaf een jaar of 12 in aanmerking voor puberteitsremmers. Dit zijn medicijnen die de aanmaak van geslachtshormonen afremmen die zorgen voor de ontwikkeling van borsten of baardgroei. Dat geeft jongeren de tijd om na te denken wat ze willen. Maar we laten ze wel de eerste fase van de puberteit ervaren, juist omdat ze ook hierdoor kunnen veranderen. Vanaf een jaar of 16 kunnen jongeren eventueel cross-sexhormonen krijgen, de hormonen van het ervaren geslacht. Opereren kan vanaf 18 jaar.’
U bent kinderarts en hoogleraar Medische Ethiek en Gezondheidsrecht. Wat is uw rol in de begeleiding van deze kinderen?
‘Als kinderarts check ik de lichamelijk conditie van kinderen die zich melden. In een later stadium, als een behandeling wordt overwogen, onderzoek ik of het lichamelijk verantwoord is om met puberteitsremmers of cross-sexhormonen te starten. Er zijn bijvoorbeeld risico’s als jongeren veel roken of fors overgewicht hebben. Of als ze ernstig depressief zijn. Een hormonale behandeling zal niet de toverformule zijn die in één klap alle problemen doet verdwijnen. Daarom werken we multidisciplinair met artsen, psychiaters en psychologen. Dilemma’s en lastige cases bespreken we in een Moreel Beraad, of er is overleg tussen de teams van het LUMC en het VU Medisch Centrum. Eén ding is wel duidelijk: er zijn geen eenduidige antwoorden en er is nog veel onderzoek nodig.’
Wat doet u voor onderzoek?
‘Met mijn onderzoeksgroep onderzocht ik wereldwijd welke ethische vraagstukken spelen bij behandelcentra en genderteams zoals die van ons. Hieruit bleek dat de teams allemaal dezelfde dilemma’s hebben. Moeten we terughoudend zijn met onomkeerbare behandelingen nu de oorzaak van genderdysforie nog zo onduidelijk is? Of zolang de gevolgen van behandeling op de lange termijn nog niet volledig bekend zijn? Kunnen jongeren beslissen over zulke ingrijpende behandelingen?’
Wat zijn lastige dilemma’s?
‘Hoe om te gaan met verlies van vruchtbaarheid. Transmeisjes kunnen voorafgaand aan de behandeling met oestrogenen hun zaadcellen laten invriezen. Transjongens zouden eicellen kunnen laten opslaan. Om niet de kans op biologische kinderen volledig te laten verdwijnen. Maar dat betekent dat je moet masturberen of hormonaal gestimuleerd moet worden om eicellen te laten ontwikkelen. Dat is vaak een grote drempel als je juist een afkeer hebt van je lichaam. Maar weinig jongeren maken gebruik van de mogelijkheid om geslachtscellen op te laten slaan. Maar de vraag is of je al op jonge leeftijd goede beslissingen kunt nemen over dit soort zaken.
‘Daarom gaat ons andere onderzoek over de wilsbekwaamheid van kinderen en jongeren met genderdysforie om te beslissen over het behandeltraject. Hoe kijken zij er tegenaan en hoe is dat zoveel jaar later? Ik kan nu nog geen conclusies geven, dit najaar zijn we waarschijnlijk klaar met de studie. Maatwerk en multidisciplinaire behandelteams zijn in ieder geval nodig en dat laatste is in het buitenland niet vanzelfsprekend.’
Hoe geaccepteerd zijn transgenderbehandelingen in Nederland?
‘De afgelopen jaren was er veel positieve aandacht, mede door televisieprogramma’s zoals Hij is een Zij. Maar de laatste tijd is er weer meer discussie of en hoe we dit soort behandelingen moeten doen. Critici, waaronder sommige artsen, vinden dat je niet moet ingrijpen als een lichaam gezond is en dat je de puberteit niet moet beïnvloeden. Daartegenover staan verontruste belangenorganisaties die vinden dat de wachtlijsten korter moeten en behandelingen sneller. We moeten dus ware evenwichtskunstenaars zijn.’
Ouders kunnen hun kinderen aanmelden bij het het VUmc. Tot dit jaar werden de kinderen en jongeren vervolgens doorverwezen naar het LUMC of het grotere behandelcentrum van het VU Medisch Centrum. Het LUMC-Curium genderteam is momenteel echter te klein om naast patiëntenzorg ook alle overige werkzaamheden te vervullen die horen bij de taak en opdracht van een expertisecentrum. Het LUMC neemt daarom geen nieuwe aanmeldingen meer aan. De Vries betreurt dat omdat er nu al een wachtlijst is van bijna een jaar, met meer dan 700 kinderen en jongeren. Wel start het Radboud Ziekenhuis vanaf 2020 ook een behandelcentrum met een genderteam.
Bekijk de Pride Talk van Martine de Vries
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofBekijk de Pride Talk van Michael Kirby
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website of