‘Japan en Leiden liggen toch niet zo ver van elkaar’
Een delegatie van de Universiteit Leiden bracht van 18 tot 26 november een bezoek aan Japan, om samenwerking te realiseren op het gebied van onderzoek en onderwijs. Ook was de delegatie aanwezig bij de ondertekening van de stedenband Leiden - Nagasaki en bij de opening van de brug naar Dejima, ooit letterlijk de brug tussen het Westen en Japan.
De Leidse delegatie was voor een week in Japan en daarom was het helaas niet mogelijk om een bezoek te brengen aan alle partneruniversiteiten. In Tokio werd dat handig opgelost door een netwerklunch te organiseren voor de partners uit deze wereldstad. Maar liefst tien partners uit Tokio gaven acte de présence. Er werden volop visitekaartjes uitgewisseld – een belangrijke gewoonte in Japan.
Studenten- en stafuitwisseling
Veel topuniversiteiten in Japan hebben al overeenkomsten met de Universiteit Leiden. Dat wil echter niet zeggen dat er geen mogelijkheden zijn om de samenwerking uit te breiden. Anette van Sandwijk (faculteit Rechtsgeleerdheid): ‘Japan is voor juristen een interessant land: hoe functioneert een rechtssysteem geschoeid op een westerse leest, in een niet-westers land?’ Informatie over het onderwijs is lang niet altijd online en Engelstalig beschikbaar, vertelt Van Sandwijk. ‘Zo heb ik ter plekke geleerd dat de Japanse bacheloropleiding Rechten veel lijkt op university college: een brede opleiding waarbij pas vanaf het derde jaar volledig juridisch inhoudelijke vakken worden gedoceerd.’
Cleveringalezing in Tokio
Het Leids Universitair Fonds organiseert jaarlijks op meer dan 30 locaties wereldwijd Cleveringalezingen om de beroemde protestrede van professor Cleveringa op 26 november 1940 te gedenken. De lezingen zijn bedoeld om wetenschap en onderzoek te delen met een breed publiek, maar zeker ook om de contacten te onderhouden met alumni van Universiteit Leiden.
Op de Nederlandse ambassade in Tokio gaf hoogleraar Japanstudies Ivo Smits zijn Cleveringalezing voor een volle zaal. De lezing, over ‘Holland’ als symbolische taal in vroeg-modern Japan, trok ook veel alumni van de Universiteit Leiden die nu wonen en werken in Japan. Een aantal van hen had zelfs college gehad van Smits. Na afloop van de lezing kregen de bezoekers uitgebreid de kans om bij te praten. ‘Het is natuurlijk mooi om een Cleveringalezing ín Japan te geven, maar het is ook ontzettend leuk om te horen waar onze alumni Japanstudies terecht zijn gekomen’, aldus Smits.
Videoverslag Cleveringalezing
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofBart Barendregt, universitair hoofddocent bij Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, bezocht onder andere zijn collega’s van de University of Tokyo, Kyoto University en Ritsumeikan University. Barendregt: ‘Het onderzoek dat hier wordt gedaan, bijvoorbeeld op het gebied van social robotics en duurzaamheid, is ook voor Nederland maatschappelijk relevant.’ Een voorbeeld is onderzoek van Kyoto University naar crisiscommunicatie na de kernramp bij Fukushima. 'We zijn van plan om een gezamenlijke workshop over duurzame technologie te organiseren.’
Internationale gemeenschap
Formaliteiten konden hier grotendeels achterwege blijven: Universiteit Leiden en Kyoto University hebben al sinds 1997 een samenwerkingsovereenkomst. Jan Aarts, hoogleraar experimentele natuurkunde, heeft recent nog een collega van Kyoto University op bezoek gehad in Leiden. Aarts: ‘We werken uiteraard graag samen met topuniversiteiten. Niet alleen voor ons onderzoek, maar ook omdat wij onze studenten dan naar goede universiteiten kunnen sturen, en tevens goede studenten in Leiden mogen verwelkomen.’ Aantallen zijn daarbij minder belangrijk, vertelt Aarts. ‘Een paar studenten is al prima, het hoeven er echt geen tientallen te zijn. We creëren daarmee een dynamische internationale gemeenschap waarmee onze studenten weer zien dat wetenschap zich weinig van grenzen aantrekt.’
Familiegraf Ailion
Terwijl de rest van de delegatie individuele afspraken had bij Kyoto University, reisden rector magnificus Carel Stolker en hoogleraar Japanstudies Ivo Smits af naar Kobe. In de bergen nabij Kobe ligt het familiegraf van Ailion, een groot weldoener van de Universiteit Leiden. In 1983 werd de Isaac Alfred Ailion Foundation opgericht om de culturele betrekkingen tussen Nederland en Japan te bevorderen. In Japan is het gebruikelijk om regelmatig het graf van de eigen familie te onderhouden. Aangezien de familie Ailion geen nazaten heeft, heeft de universiteit beloofd dat de rector met enige regelmaat het graf zou schoonmaken.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofOnderzoeksproject Hirado
De Ailion Foundation onderhoudt nauwe banden met het Leidse instituut voor Area Studies (LIAS) en financiert onder meer publicaties, congressen en onderzoeksprojecten. Een voorbeeld van dergelijk onderzoek is het Hirado-project, waarin het instituut Geschiedenis van Universiteit Leiden samenwerkt met onderzoeksinstelling Nichibunken. Hirado was de locatie van een factorij van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en was de eerste handelspost van Nederland in Japan. Meer dan vijfhonderd brieven van de factorij uit de periode 1609-1633 zijn bewaard gebleven. De correspondentie gaat voornamelijk over de handel, maar geeft ook inzicht in de betrekkingen tussen Nederland en Japan in die tijd.
Nagasaki University
Bij het bezoek aan Nagasaki University werd de delegatie verwelkomd door een gastheer met een Leidse tongval. Geboren Leidenaar Noboru Yamashita woont sinds 1999 in Japan en geeft sinds een aantal jaar college aan Nagasaki University. Nagasaki University is een populaire universiteit voor studenten Japanstudies om in het tweede collegejaar naar toe te gaan. Ivo Smits: ‘De beste studenten mogen voor iets meer dan een half jaar naar Nagasaki. Het is een kleinschalige uitwisseling, maar voor ons zeer waardevol.’
Onderdeel van het bezoek aan Nagasaki University was een rondleiding door de bibliotheek met de mogelijkheid om kennis te maken met een aantal studenten Dutch Studies, waarvan sommigen binnenkort naar Leiden komen voor een uitwisseling. Een aardig mondje Nederlands spraken ze al wel:
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofStedenband Leiden – Nagasaki
De delegatie van de universiteit was als belangrijke partner van de gemeente Leiden aanwezig bij de ondertekening van de stedenband Leiden – Nagasaki. Jeroen 't Hart (Directeur Expertisecentrum Studenten en Onderwijszaken) was als delegatielid mee om te overleggen met zijn counterparts van verschillende Japanse universiteiten, maar ‘t Hart is ook bestuurslid van de Stichting Leidse Vrienden van Nagasaki. 'Ik ben bijzonder trots dat de stedenband nu is bezegeld. Dankzij de stedenband wordt de samenwerking op bijvoorbeeld het gebied van onderwijs en medisch onderzoek weer een stukje makkelijker.'
De brug tussen Japan en het Westen
Dejima is de naam van een kunstmatig eilandje voor de kust van Nagasaki en de locatie van een handelspost van Nederland in de periode 1641 – 1859. In die tijden was Dejima ook de enige plek waar het gesloten Japan en het Westen met elkaar in contact kwamen. In 1798 werden de gebouwen op het eilandje grotendeels verwoest door brand. Sinds de tweede helft van de 20e eeuw zijn de Japanse autoriteiten de handelspost aan het restaureren. Onderdeel van dit project is de bouw van een brug – een symbolische brug, aangezien flinke stukken zee rondom Dejima inmiddels zijn ingepolderd.
Tijdens het bezoek van de delegatie aan Nagaski werd de brug feestelijk geopend door prinses Laurentien, de Japanse prins Akishino en zijn vrouw, prinses Kiko. De Omotemonbashi-brug is bewust een moderne brug. Een Nederlandse ingenieur heeft eind 19e eeuw het water tussen Nagasaki en Dejima verbreed om zo de afwatering te verbeteren. De originele brug nabootsen had dus geen zin: in de tijd van de handelspost was de brug slechts enkele meters lang.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofPhilipp Franz Von Siebold
Dejima was ook lange tijd de woonplaats van de beroemde arts en botanicus Philipp Franz Von Siebold. Vanuit Dejima ging Von Siebold op pad om Japanse studenten te onderwijzen in Westerse geneeskunde. Gedurende zijn tijd in Japan verzamelde Von Siebold veel kunst, dieren, mineralen en ook veel planten. In de Leidse Hortus botanicus zijn nog steeds nazaten van planten te bewonderen die Von Siebold meebracht en een groot deel van de collectie van Von Siebold is te bezichtigen In Leiden, onder meer in het Japanmuseum SieboldHuis.
Samenwerking versterken
‘Universiteit Leiden onderhoudt al lange tijd banden met Japan’, aldus rector magnificus Carel Stolker. ‘De delegatie vertegenwoordigt een groot aantal van onze faculteiten en dat toont aan dat we de samenwerking met Japanse universiteiten belangrijk vinden. En als het gaat om die samenwerking, heb ik deze week geleerd dat Japan en Leiden toch niet zo ver van elkaar vandaan liggen.’