Opruimeiwitten stimuleren om hart- en herseninfarcten te voorkomen
Slagaderverkalking is een belangrijke veroorzaker van hart- en herseninfarcten. Amanda Foks zoekt naar een manier om die verkalking tegen te gaan met ‘opruimeiwitten’.
‘Bij veel mensen met ernstige slagaderverkalking in hun bloedvaten kunnen we niet goed voorkomen dat zij een hart- of herseninfarct krijgen,’ vertelt Amanda Foks, postdoc Biofarmacie aan de Universiteit Leiden. Zij doet de komende tijd onderzoek naar slagaderverkalking dankzij een Dekkerbeurs van de Hartstichting, die zij op 18 januari ontving. ‘Bij deze mensen zou je het proces van slagaderverkalking juist willen stoppen of terugdringen, maar dat kunnen we nog niet.’
Onschuldig begin
Slagaderverkalking begint vaak onschuldig. Kleine cholesteroldeeltjes kruipen in de wand van een bloedvat. Daar komen ontstekingscellen op af die de cholesteroldeeltjes opeten. Als de ontstekingscellen daarna doodgaan, ruimt het lichaam ze netjes op. Een speciale ‘schoonmaakploeg’ houdt de bloedvaten zo gezond. De ontsteking neemt af en de slagaderverkalking verergert niet.
Alsmaar dikker en dikker
‘Maar als slagaderverkalking langer duurt, werkt dit opruimsysteem niet meer,’ licht Amanda Foks toe. De dode ontstekingscellen, volgevreten met cholesterol, blijven in de vaatwand zitten. Als een magneet trekt de vaatwand nog meer ontstekingscellen aan. De ontstoken vaatwand wordt dikker en dikker: de groeiende aanslag (de plaque) vernauwt de slagader steeds meer. Uiteindelijk vallen de dode ontstekingscellen uit elkaar en veel schadelijke stoffen en losse cholesteroldeeltjes blijven achter in de plaque. Dit verzwakt de plaque zodanig, dat hij gemakkelijk openscheurt. Als dat gebeurt vormt er zich ook nog een bloedprop op de opengebarsten plaque en het bloedvat is afgesloten. Zo ontstaan de meeste hart- en herseninfarcten.
‘Eet me’-signalen
‘Het proces van slagaderverkalking ontspoort volledig door al die ontstekingen’, legt Amanda uit. ‘Daarom wil ik onderzoeken of en hoe we het tij kunnen keren.’ Bepaalde eiwitten kunnen de ‘eet me’-signalen van stervende ontstekingscellen herkennen en ze helpen opruimen. ‘We hebben ontdekt dat slagaderverkalking sterk verergert, als deze opruimeiwitten hun werk niet meer doen. Ik ga daarom bestuderen of we dit kunnen voorkomen, door deze eiwitten juist te stimuleren.’ Als het zo lukt om plaques ongevaarlijker te maken en misschien zelfs te laten slinken, wil Amanda Foks medicijnen ontwikkelen die deze opruimeiwitten kunnen activeren. Medicijnen die de bestrijding van hart- en herseninfarcten hopelijk verbeteren.