Hoe is ons heelal ontstaan? Bestaat er ergens nóg een planeet met leven? Lees erover in het nieuwe wetenschapsdossier 'De zoektocht door het heelal'.

Meer dan 400 geïnteresseerden zijn afgekomen op de NGL-publiekslezing van Kavli-prijswinnares Ewine van Dishoeck. ‘Wat fijn dat u in zulke grote getalen gekomen bent. Ik ben er bijna sprakeloos van, maar dat is natuurlijk niet handig vanavond!’ Gelukkig neemt van Dishoeck haar publiek een minuut later…

Op zaterdag 24 november was Frank de Snik van de Leidse Sterrewacht te gast in het radioprogramma Dr. Kelder en Co. Hier sprak hij zijn werk waarbij hij nieuwe instrumenten en technieken ontwikkeld om exoplaneten te onderzoeken. Op deze planeten buiten ons zonnestelsel speuren onderzoekers naar buitenaards…

Uit welke moleculen bouwen planeten zich op? Promovendus Christian Eistrup en zijn collega's hebben nieuwe modellen ontwikkeld om deze vraag te onderzoeken. Hun bevindingen zouden ons idee kunnen veranderen over welke moleculen Jupiter of zelfs de aarde vormden.

Er moet koolstof zijn, en water. Het moet er niet te koud zijn, maar ook niet te warm. En liefst blijven de omstandigheden miljarden jaren lang stabiel. Recent onderzoek laat zien dat er genoeg plekken in het universum eigenschappen hebben die ze mogelijk geschikt maken voor leven. Maar, vertelde hoogleraar…

Ergens hoog aan de hemel maakt een reusachtige ster vreemde, flikkerende bewegingen. Kan een 83-jarige astronoom het geheim van deze megaster ontrafelen? ‘Ik heb een aantal keer gedacht: ik gooi het bijltje er bij neer, ik snap er geen jota van.’

Leids astronoom Giovanni Rosotti heeft voor zijn onderzoek naar jonge exoplaneten een Veni-financiering gekregen, zo maakte de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) vandaag bekend. Deze beurs biedt veelbelovende jonge wetenschappers de mogelijkheid om gedurende drie jaar hun…

SRON Nederlands Instituut voor ruimteonderzoek gaat verhuizen. In 2021 zal de Utrechtse vestiging van het instituut zich vestigen in Zuid-Holland. Pieter Dieleman, groepsleider bij SRON, vertelt waarom de verhuizing zo’n goede zet is. ‘SRON is een verbindende factor tussen Delft en Leiden’.

Sterrenkundigen zijn er voor het eerst in geslaagd een foto te maken van een superzwaar zwart gat en zijn schaduw. Ze maakten de opname met de Event Horizon Telescope (EHT), een wereldwijd netwerk van acht radiotelescopen, die samen een virtuele telescoop ter grootte van de aarde vormen. Het nieuws…

De komst van SRON Utrecht naar Zuid-Holland biedt veel kansen op het vlak van wetenschap, technologie en instrumentenbouw. Op donderdag 29 maart werd succesvol gestart met het uitwerken van die kansen.

In de ruimte zijn geen tankstations. Wanneer een ruimtevaartuig zonder brandstof komt te staan, is de missie dus ten einde. Om de reikwijdte van ruimtemissies te vergroten en gesleep met grote hoeveelheden brandstof te voorkomen, ontwierpen Amerikaanse onderzoekers een ruimtesonde die zelf voor brandstof…

Ruimteonderzoeksinstituut SRON dat nu in Utrecht is gevestigd, komt naar Zuid-Holland. Het instituut dat onder meer hoogwaardige technologische instrumenten bouwt voor sterrenkundig onderzoek, aardgericht onderzoek en onderzoek naar exo-planeten, krijgt een nieuw onderkomen naast de Science Campus van…

Saturnus staat bekend om zijn ringen. Uit recente data van de ruimtesonde Cassini blijkt nu echter dat de planeet deze iconische ringen niet altijd heeft gehad. Leidse astronomen Yamila Miguel en Matthey Kenworthy reageren in verschillende media op de ontdekking.

In de schijven van stof en gas rondom jonge sterren, komen mysterieuze structuren voor. Samen met hoogleraar Ewine van Dishoeck onderzocht promovendus Paolo Cazzoletti hoe we deze vormen, zoals ringen, spiralen en gaten, kunnen verklaren. Op 12 december verdedigt hij zijn proefschrift.

Hoe ontstaan sterren en planeten? Is er leven mogelijk buiten de aarde? Dit onderzoekt hoogleraar moleculaire astrofysica Ewine van Dishoeck van de Universiteit Leiden. Voor haar baanbrekende werk krijgt ze de prestigieuze Kavli-prijs in de categorie astrofysica: 1.000.000 dollar en een gouden medaille.…

De meeste materie in het heelal is onzichtbaar, vermoeden veel astronomen. Maar hoe weeg je donkere materie die je niet kunt zien? Hoogleraar Henk Hoekstra zoekt naar een oplossing. Oratie op 25 juni.

In het vroege heelal worden sterrenstelsels omhuld door een soort mist: een wolk van waterstof. Bij stelsels in het latere heelal is die mist verdwenen. Sterrenkundige Jorryt Matthee slaagde er voor het eerst in het optrekken van die mist in beeld te brengen. Promotie op 19 september.

Op een miljard lichtjaar van de aarde is een gigantisch radiobrug ontdekt die twee clusters van sterrenstelsels verbindt. Uit de gloed van deze brug zijn magnetische velden waarneembaar. Dat ontdekten astronomen, waaronder Huub Röttgering en Reinout van Weeren van de Sterrewacht Leiden, met behulp…

Astronoom Alexander Mushtukov, momenteel werkzaam bij de Universiteit van Amsterdam, ontvangt een Veni grant van 250.000 euro die hij in Leiden gaat besteden. Onder supervisie van Simon Portegies Zwart zal Mushtukov geavanceerde stimulaties gebruiken om de onbekende fysica in extreem heldere neutronensterren…

SRON gaat verhuizen. Het hoofdkantoor van het Nederlands Instituut voor Ruimteonderzoek zal zich vestigen op de Science Campus van Universiteit Leiden. In oktober 2019 ging de eerste paal officieel de grond in, in 2021 kan het gebouw in gebruik worden genomen. Een blik op het gebouw dat straks naast…

Na bijna twintig jaar is het record van het verst verwijderde radiostelsel verbroken. Een team astronomen onder leiding van Leidse promovendus Aayush Saxena heeft een radiostelsel gevonden uit de tijd dat het heelal nog maar 1 miljard jaar oud was. Het staat op een afstand van 12 miljard lichtjaar.

Sinds de ontdekking van planeten rondom andere sterren dan de zon, beseffen astronomen dat het heelal krioelt van de exotische werelden. Wetenschapsjournalist George van Hal bespreekt in de Volkskrant de meest bijzondere en extreme bestemmingen in de kosmos en de lessen die astronomen als de Leidse…

SRON Nederlands Instituut voor ruimteonderzoek gaat verhuizen. In 2021 zal de Utrechtse vestiging van het instituut zich vestigen in Zuid-Holland. Leids hoogleraar Paul van der Werf ziet de verhuizing als een grote verrijking: ‘Het wordt allemaal veel gemakkelijker als SRON hier straks op het parkeerterrein…

SRON Nederlands Instituut voor ruimteonderzoek gaat verhuizen. In 2021 zal de Utrechtse vestiging van het instituut zich vestigen in Zuid-Holland. Akira Endo is universitair docent bij de TU Delft, waar hij een geavanceerd instrument bouwt voor astronomisch onderzoek. ‘SRON is de sleutel om een idee…

Met beide benen op de grond, maar toch met je hoofd in de wolken. Het nieuwe boek ‘Wandelen tussen de sterren’ van emeritus-hoogleraar Jos van den Broek vertelt over de Leidse link met natuur- en sterrenkunde. Met de wandelgids in de hand ontdekt de lezer gebouwen, voorwerpen én personen die iets met…

Met een VR bril op door het heelal navigeren? Het kan, met behulp van de nieuwe computerapplicatie gebouwd door Marc Driessen, student Computer Science aan de Universiteit Leiden. In het kader van het vak Human Computer Interaction (HCI) ontwikkelde hij in ongeveer een jaar tijd een Virtual Reality…

Bij diepe waarnemingen met de MUSE-spectrograaf van de Very Large Telescope van ESO zijn rond verre sterrenstelsels gigantische kosmische reservoirs van atomair waterstof ontdekt. De extreme gevoeligheid van MUSE stelde de onderzoekers in staat om deze vage waterstofwolken in het vroege heelal rechtstreeks…

Uit welke deeltjes is ons heelal opgebouwd? En hoe heeft het zich vanuit die deeltjes verder ontwikkeld? Die fundamentele vragen staan centraal binnen de NWA-route ‘Bouwstenen van materie en fundamenten van ruimte en tijd’. Ook Leidse onderzoekers werken hier aan mee, en hoogleraar Ionica Smeets is…

Astronomen van onder meer SRON en de Sterrewacht Leiden hebben met ESA’s ruimtetelescoop XMM-Newton gas gevonden dat één van de puzzelstukjes vormt om de totale hoeveelheid ‘normale’ materie in het heelal in kaart te brengen. Het onderzoek wordt 21 juni gepubliceerd in Nature.

Hoe kan je iets zien dat onzichtbaar is? Nou, met Euclid! Deze toekomstige ESA-telescoop gaat de structuur van het heelal in kaart brengen en zal ons meer leren over de onzichtbare donkere materie en donkere energie. Wetenschappelijk coördinator van Euclid en Leids sterrenkundige Henk Hoekstra legt…

Een team van Europese sterrenkundigen onder Leidse leiding heeft ontdekt dat stofdeeltjes rond een ster al samenklonteren voordat de ster volgroeid is. Deze samengeklonterde stofdeeltjes zijn de eerste stap in de vorming van planeten. De onderzoekers publiceren hun ontdekking in het vaktijdschrift Nature…

Is ons universum opgebouwd uit warme of koude donkere materie? Het standaardmodel gaat uit van koude donkere materiedeeltjes, maar astronoom Sylvia Ploeckinger test momenteel de potentie van een warme tegenhanger: steriele neutrino’s. Voor dit project ontving ze een NWO Natuurkunde/V-subsidie, speciaal…

Astronomen van de Universiteit Leiden hebben in data van het SOFIA observatorium ontdekt dat de sterrenwind van een pasgeboren ster in de Orionnevel verhindert dat er in de directe omgeving meer sterren worden gevormd. Dat maakte coauteur Xander Tielens bekend tijdens een persconferentie op de 233ste…

De Leidse Sterrewacht gaat een nieuwe techniek gebruiken om te rekenen aan zwaartekrachtlenzen. Zij doen dit in het kader van onderzoek naar de vorming van melkwegstelsels. Alessandro Sonnenfeld van de Universiteit Tokyo haalde een Marie-Curie beurs binnen en komt het onderzoeksteam versterken.

Moleculen zijn de bouwstenen van het leven. Ze ontstaan door chemische reacties die plaatsvinden als atomen met elkaar botsen. In het ijle heelal zijn deze botsingen zeldzaam en de omstandigheden extreem. Toch zijn ook hier complexe moleculen te vinden en gebeuren er dus chemische reacties. Hoogleraar…

Drie Leidse astronomen hebben een handvol sterren ontdekt die van buiten onze Melkweg lijken te komen. Ze deden hun vondst toen ze de database van de Gaia-missie van de ESA doorzochten. Eigenlijk waren ze op zoek naar sterren die uit onze Melkweg proberen te ontsnappen. Die vonden ze ook, maar de indringers…

Dwerg satellietsterrenstelsels in de Melkweg voeren een andere dans uit dan onderzoekers aanvankelijk verwachtten. Marius Cautun van Durham University ontving een Marie Curie beurs om de geheimen van deze orbitale dans te ontrafelen. 1 oktober 2018 start hij zijn onderzoek bij de Sterrewacht Leiden…

Met 8,9 miljoen euro van de Deense National Research Foundation gaan de Universiteit van Aarhus en de Leidse Sterrenwacht in 2020 het Center for Interstellar Catalysis (InterCat) oprichten. Het centrum staat onder leiding van Aarhus-professor Liv Hornekær. In Leiden wordt het onderzoek verricht door…

Hoe groot is het heelal? Hoe ontstaan en evolueren sterren? En bestaat er leven elders in het heelal? Deze hoofdvragen uit de sterrenkunde vormen de thema’s bij de nieuwe tentoonstelling 'Van aarde tot oerknal', die gemaakt is ter ere van het honderdjarige bestaan van de Internationale Astronomische…

In Duitsland, Amerika en zelfs in Vietnam: overal ter wereld werd de Leidse ontdekking gedeeld van de geboorte van twee planeten. Astronoom Sebastiaan Haffert wist met zijn team voor het eerst meerdere planeten in wording vast te leggen en publiceerde zijn bevindingen in Nature Astronomy. Een unieke…

Lecture

Lecture