Alumni-activiteit | Lezing Leids Historisch Dispuut Merlijn
Van gilde tot ROC. De geschiedenis van het vakonderwijs in de stad Leiden
- Dr. Anneke Boot
- Datum
- woensdag 26 mei 2021
- Tijd
- Locatie
- Online
Op 26 mei vindt de tweede lezing van dit voorjaar van Leids Historisch Dispuut Merlijn plaats. Dr. Anneke Boot vertelt deze avond over de geschiedenis van het Leidse vakonderwijs. Deze lezing is online.
Hoe hebben jonge mensen in de loop van de eeuwen hun vak geleerd? Hoe was het vakonderwijs georganiseerd en wie waren daarvoor verantwoordelijk? Anneke Boot deed als promotieonderzoek een casestudie naar de ontwikkeling van het vakonderwijs op lokaal niveau, i.c. de stad Leiden, tegen de landelijke ontwikkeling als achtergrond.
Van gilden tot vakscholen
Vertrekpunt vormde de theorie van de Duitse historisch-pedagoog Wolf-Dietrich Greinert. Hij stelt dat vóór de Industriële Revolutie Europa maar één model vakonderwijs kende: de gilden. Vakonderwijs als antwoord op de industrialisatie was echter niet eenvormig. Greinert onderscheidt drie klassieke modellen: het liberale marktmodel (typerend voor Engeland), het rationeel staats-bureaucratische model (typerend voor Frankrijk) en het duale corporatieve model (typerend voor Duitsland).
De studie is longitudinaal van opzet en kent drie delen. In alle ontwikkelingen staat het Leidse vakonderwijs centraal. De eerste periode omvat de middeleeuwen en vroegmoderne tijd, waarin vakonderwijs zich voornamelijk binnen gilden afspeelde en waar meesters hun leerlingen opleidden. Het verbod op de gilden vormt de overgang naar de tweede periode, de negentiende eeuw, waarin op particulier initiatief vakscholen opgericht werden, bijvoorbeeld de Practische Ambachtsschool en de Leidsche Fabrieksschool. Dat duurde tot begin twintigste eeuw, toen de rijksoverheid de verantwoordelijkheid op zich nam. Deze derde periode strekt zich uit tot het actuele beroepsonderwijs.
Pleidooi voor de herwaardering van vakmanschap
In de twintigste eeuw valt vooral de enorme uitbreiding van het vakonderwijs op, terwijl in de eenentwintigste eeuw de deelname juist achterblijft bij de behoefte aan goed geschoolde vakmensen. Anneke Boots proefschrift is daarom ook te zien als een pleidooi voor de herwaardering van vakmanschap.
Deze eerste studie over het Leids vakonderwijs is ook voor mensen buiten de wetenschap interessant. Daarom is het proefschrift ook verschenen in een rijk geïllustreerde publieksversie.