Afscheidscollege
UITGESTELD Italië onder ons - Lezingen over Italiaanse kunstgeschiedenis ter gelegenheid van het afscheid van Dr. Edward Grasman van de Universiteit Leiden
- Datum
- maandag 8 juni 2020
- Tijd
- Locatie
-
Universiteitsbibliotheek
Witte Singel 27
2311 BG Leiden - Zaal
- Vossiuszaal
Programma
14.00 uur Inleidende woorden door Prof. Dr Stijn Bussels
14.10 uur Introductie van de sprekers door Dr Edward Grasman
14.20 uur Tim Lubbers M.Jur: Diligite justitiam quis judicatis terram: juridische elementen in Ambrogio Lorenzetti’s Siënese Allegorie van goed en slecht bestuur
14.40 uur Philip Muijtjens MPhil: De retoriek van heiligheid? De grafkapel van de kardinaal van Portugal als encomium
15.00 uur Dr Sara van Dijk: Esprit de l’escalier
15.20 uur Pauze
15.40 uur Dr Machtelt Brüggen Israëls: Stilte in de studiolo van Isabella d'Este: een aanzet tot ambiguïteit in schilderkunst en muziek
16.00 uur Prof. Dr Michael Kwakkelstein: Was Leonardo da Vinci een misantroop? Wat zijn geschriften onthullen over zijn innerlijk leven
16.20 uur Dr Edward Grasman: Kapeldecoraties in vijftiende-eeuws Toscane
16.40 uur Borrel
Belangstellenden kunnen zich vanaf 23 maart aanmelden bij het secretariaat van Kunstgeschiedenis in Leiden: osz-oa-arsenaal@hum.leidenuniv.nl
Sprekers
Tim Lubbers M.Jur.: Diligite justitiam quis judicatis terram: juridische elementen in Ambrogio Lorenzetti’s Siënese Allegorie van goed en slecht bestuur
De wandschilderingen die Ambrogio Lorenzetti (ca. 1290-1348) in 1338-1339 schilderde voor de zogenaamde ‘Zaal van Negen’ in het stadhuis van Siena, behoren tot zijn bekendste werken. Zij staan in de sleutel van de ‘democratisering’ van het gezag in de Italiaanse stadsstaten, waarbij echter ook rechtshistorische factoren een belangrijke rol spelen; de invloed van de academische bestudering van het Romeinse recht in de Italiaanse stadstaten is niet ver weg. Ik zal deze elementen uitlichten en laten zien hoe ze kunnen bijdragen tot een vollediger interpretatie van de schilderingen als geheel.
Philip Muijtjens MPhil: De retoriek van heiligheid? De grafkapel van de kardinaal van Portugal als encomium
De kapel van de Kardinaal van Portugal, begonnen vanaf 1459 en voltooid in c.1475, was een van de grotere kunstprojecten die in Florence plaatsvonden in de vijftiende eeuw. In deze lezing wil ik bepaalde interpretaties van de kapel opnieuw beoordelen en meer contemporaine geschreven bronnen erbij halen. Hierbij zal ik de volgende vraag beantwoorden: is de grafkapel van de Kardinaal van Portugal onderdeel van een bredere tendens waarin vorm en retoriek nauw gecombineerd konden worden in vijftiende-eeuws Italië?
Dr Sara van Dijk: Esprit de l’escalier
Domenico Ghirlandaio’s portret van een jonge vrouw, nu in het Lindenau-Museum in Altenburg, is geen onbekende in het onderzoek naar de artistieke relaties tussen Italië en de Nederlanden. De pose, de landschapsachtergrond en de oorspronkelijke vorm – waarschijnlijk een diptiek – zijn uitvoerig besproken in de literatuur. Het kostuum van de dame is echter onderbelicht gebleven. Kunnen we de opvallend eenvoudige kleding ook in verband brengen met Vlaamse invloeden?
Dr Machtelt Brüggen Israëls: Stilte in de studiolo van Isabella d'Este: een aanzet tot ambiguïteit in schilderkunst en muziek
De studioli van Isabella d'Este in Mantua markeren misschien wel het begin van het einde van de eenduidigheid in de schilderkunst. Zou het kunnen dat die uitnodiging tot gelaagd kijken mede besloten ligt in de muziek van het devies van de genoteerde stilte en van de puzzelcanon van Johannes Ockeghem die zij in haar vertrekken liet afbeelden?
Prof. Dr Michael Kwakkelstein: Was Leonardo da Vinci een misantroop? Wat zijn geschriften onthullen over zijn innerlijk leven
De algemene veronderstelling is dat Leonardo da Vinci (1452-1519) nooit zijn persoonlijke mening onder woorden heeft gebracht. Biografen en kenners hebben derhalve altijd beweerd dat over Leonardo’s persoonlijkheid weinig bekend is. Deze lezing poogt die opvatting te corrigeren. Ik zal betogen dat Leonardo’s aantekeningen uitspraken en aanwijzingen bevatten van waaruit zijn houding tegenover anderen en tegenover het leven afgeleid kan worden. Tevens zal ik betogen dat Leonardo’s gemoedstoestand op het moment van schrijven afgeleid kan worden uit zijn taalgebruik en de toon waarop hij zich uitdrukt. Deze nieuwe lezing van zijn geschriften biedt een invalshoek op Leonardo’s karakter die genuanceerder is dan het eenzijdige beeld van zijn persoonlijkheid dat zijn tijdgenoten en zijn vroegste biografen hebben gegeven en dat tot de dag van vandaag opgang doet.
Dr Edward Grasman: Kapeldecoraties in vijftiende-eeuws Toscane
Mijn lezing behelst een pleidooi voor een systematischer onderzoek naar kapeldecoraties in vijftiende-eeuws Toscane. Tot heden is zulk onderzoek vrijwel uitsluitend gericht geweest op individuele kapellen. De hoop lijkt gerechtvaardigd dat door een breder perspectief, vragen naar iconografie en functie waar we nu tegenop lopen, beter beantwoord kunnen worden.