Alumni-activiteit
Symposium Politiek Debat: “Doe eens normaal, man!” Persoonlijke aanvallen in politieke debatten
- Datum
- vrijdag 25 januari 2019
- Tijd
- Locatie
-
Oude Sterrewacht
Sterrenwachtlaan 11
2311 GW Leiden - Zaal
- Zaal B 104
Aan het begin van de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen 2018 sprak Kamervoorzitter Arib haar collega-Kamerleden vermanend toe. Aanleiding daartoe was de toon van het debat in de Tweede Kamer van de dag ervoor. Arib had naar aanleiding daarvan veel reacties uit de samenleving ontvangen. Letterlijk zei zij:
“Mensen ergeren zich ontzettend aan het taalgebruik en de manier waarop wij met elkaar omgaan. Zij vinden het taalgebruik grof en hard. Het debat mag op het scherpst van de snede worden gevoerd, fel en kritisch, maar dat kan ook zonder persoonlijk te worden. Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om met respect met elkaar om te gaan. En het aanzien van de Kamer zijn wij allemaal, 150 Kamerleden.”
De kritiek op de toon van het debat en met name op persoonlijke aanvallen daarin is niet nieuw. In de woorden van Arib klinkt de al eeuwenoude Nederlandse opvatting door dat in een politiek, en zeker in een parlementair, debat men zich dient te beperken tot het zakelijk wisselen van argumenten zonder al te veel retorisch vuurwerk en rumoer. De redenen voor de afkeer van dat laatste hebben zich door de eeuwen heen wel ontwikkeld. In de negentiende eeuw vond men rumoer en persoonlijke aanvallen met name onfatsoenlijk, in het interbellum onparlementair en onbeschaafd, in de naoorlogse tijd vooral ondemocratisch.
Maar welke normen en conventies voor politieke debatten worden nu precies geschonden met die persoonlijke aanvallen? En is in het licht van die normen en conventies elke persoonlijke aanval uit den boze in een politiek debat? Politiek gaat immers vaak over het vertrouwen in politici en dat vertrouwen moet ter discussie kunnen worden gesteld, zodat de grens van wat als een (on)geoorloofde persoonlijke aanval geldt, nogal kan verschuiven. Bepaalde vormen van aanval op de persoon kunnen dus functioneel en geoorloofd zijn. De vraag waar de grens ligt is echter niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Net zoals het geval is bij vele andere (talige) activiteiten in andere contexten zijn de meeste normen en conventies voor politieke debatten impliciet, in hoge mate cultureel bepaald en over een lange periode geleidelijk ontstaan en ook nog eens aan verandering onderhevig. Je moet dus met andere woorden via empirische analyse van politieke debatten door de jaren heen erachter zien te komen welke normen en conventies er gelden of golden en hoe die zich in de loop der tijd hebben ontwikkeld.
Doel van het symposium is bij te dragen aan de beschrijving en verklaring van de plaats, de functie en de waardering van persoonlijke aanvallen in politieke debatten vanuit zowel een politiek-historisch als een taalwetenschappelijk perspectief.
Sprekers
Khadija Arib (Voorzitter Tweede Kamer), Ton van Haaften (Universiteit Leiden), Carla Hoetink (Radboud Universiteit), Henrike Jansen (Universiteit Leiden), Maarten van Leeuwen (Universiteit Leiden), Jouke Turpijn (UvA) en Henk te Velde (Universiteit Leiden)
Programma
11.00-11.30: Ontvangst met koffie en thee
11.30-11.45: Opening
11.45-12.15: Ton van Haaften, ‘De persoonlijke aanval als argumentatieve strategie’
12.15-12.45: Carla Hoetink: ‘Een parlementaire geschiedenis van de jijbak’
12.45-13.15: Henrike Jansen: ‘Wat weet u daar nou van! De (on)redelijkheid van persoonlijke aanvallen in de politiek'
13.15-14.00: Lunch
14.00-14:30: Jouke Turpijn: ‘Niks persoonlijks, maar… de paradox in Thorbeckes erfenis’
14.30-15.00: Maarten van Leeuwen: ‘De stilistische presentatie van persoonlijke aanvallen in het parlementaire debat’
15.00-15.30: Henk te Velde: ‘‘Vertrouwen in de politiek – Nut en nadeel van de persoonlijke aanval’
15.30-16.00: Koffie/Thee
16.00-17.00: Forumdiscussie met Khadija Arib
17.00-17.15: Afsluiting
17:15-18:00: Borrel
Aanmelden
Deelname aan het symposium is kosteloos. De uiterste aanmelddatum is 22 januari 2019.
Meld je hier aan
Voor vragen over het symposium kun je contact opnemen met Evi Dalmaijer: e.dalmaijer@hum.leidenuniv.nl.
Deelnemerslijst
| Naam | Jaar van aankomst |
| Wim Goemans | 2003 |
| Dirk Huijsmans | |
| Maarten Bos | |
| Emma Verweij | |
| Siemon Reker | |
| Nadine Roos | |
| Mylène Tabernal | |
| Michiel van der Windt | 2013 |
| Iris Grimminck | 2013 |
| Dirk Wolthekker | 2012 |
| Aad Overgaag | 2009 |
| Sebastiaan van Loosbroek | 2010 |
| Erika de Joode | 2008 |
| Leonie Baatenburg | |
| Sven Bannink | |
| P. Boot | |
| Diana Minnaert | 2016 |
| Leonie Schroten | 2004 |
| Marienelle Andringa | 2004 |
| Emma Anbeek van der Meijden | 2007 |
| Roberto la Rocca | 1986 |
| Mark van Zoelen | 2014 |
| Maarten van der Meulen | 2016 |
| Arne Speijer | 2005 |
| Ivar Wiegerinck | |
| Andrew Mason | 2005 |
| Pasi Ihalainen | |
| Roger Louwers | 2011 |
| Bernardina Lavino | |
| Lennart Steenbergen | |
| Solange Ploeg | 2014 |
| Lauren Antonides | |
| Hans Baaijens | |
| Edith van Middelkoop | |
| Rick Van Verseveld | |
| Madeleine van Heerd | |
| Ave Luth | 2010 |
| Eric Verwoert | 2014 |
| Annemarieke Voorsluijs | 2011 |
| Pieter Barth | |
| Koen Evelo | 2014 |
| Patrick van Delft | 2017 |
| Melchior Vesters | 2015 |
| Jens van der Weele | 2010 |
| Matthijs Looij | 2011 |
| Robin Remmerswaal | 2014 |
| Albert van Wijngaarden | |
| Frank Mijnders | 2004 |
| Bertijn van der Steenhoven | 2012 |
| Thomas van Halm | |
| Rosa van Straten | 2015 |
| Esther Hijman | 2017 |
| Lyke Veen | |
| Eline Koopman | 2009 |