Lezing
Huizingalezing 2015 'De paarden van Waterloo - Over de schoonheid en de bruutheid van de geschiedenis'
- Jo Tollebeek
- Datum
- 11 december 2015
- Tijd
- Serie
- Huizingalezing
- Locatie
- Pieterskerk
Pieterskerkhof 1a
2311 SP Leiden
Op vrijdagavond 11 december geeft historicus Jo Tollebeek de 44ste Huizingalezing in de Pieterskerk te Leiden, met als titel:
'De paarden van Waterloo. Over de schoonheid en de bruutheid van de geschiedenis.'
De naam van de lezing is een eerbetoon aan de historicus en cultuurfilosoof Johan Huizinga (1872-1945). De lezingen hebben - in de geest van Huizinga’s werk - een cultuurhistorisch dan wel een cultuur- of maatschappijkritisch karakter.
De Huizingalezing wordt sedert 1972 jaarlijks georganiseerd door de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden, de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en (vanaf 2014) Elsevier.
Programma
19.15 uur - Deuren Pieterskerk open
20.00 uur - Welkomstwoord
20.10 uur - Lezing Prof. dr. Jo Tollebeek, ‘De paarden van Waterloo. Over de schoonheid en de bruutheid van de geschiedenis.’ Na afloop volgt een commentaar door
Prof. dr. Judith Pollmann.
21.30 uur - Einde en gelegenheid tot het nuttigen van een drankje
Toegang
Kaarten kosten EUR 12,50 (studenten EUR 10,00). Hierbij inbegrepen zijn een drankje en een exemplaar van de lezing in boekvorm. U kunt kaarten bestellen via de website van Elsevier. Op de avond zelf kunt u aan de deur tegen contante gepaste betaling ook nog kaarten afhalen.
 |
Bestel direct kaarten voor de Huizingalezing |
De paarden van Waterloo
Met het verleden kan op allerlei manieren worden omgegaan. De herinnering aan de Slag bij Waterloo (1815) bijvoorbeeld kreeg vorm in herdenkingsrituelen en monumenten, historieschilderijen en panorama’s, musea en
reenactments. Maar Waterloo wordt ook herinnerd in objecten: de pistolen die aan Napoleon hebben toebehoord, een officiersuniform, het vaandel van een studentencompagnie.
De aantrekkingskracht van deze objecten schuilt in hun ‘verledenheid’. Zij hebben de twee eeuwen overbrugd die sinds de veldslag zijn verlopen en scheppen als het ware de mogelijkheid – meer dan bijvoorbeeld de monumenten en de
reenactments – het verleden aan te raken. Dat fenomeen is door Johan Huizinga de ‘historische sensatie’ genoemd: het plotse en momentane gevoel in een direct contact met het verleden te staan dat wij bij een vaak onbeduidend voorwerp uit het verleden kunnen ervaren.
De merkwaardige terugkeer van Wexy, het paard van de latere koning Willem II, dat net als zijn berijder in Waterloo gewond raakte, illustreert de kracht maar ook de dubbelzinnigheid van deze historische sensatie. Wexy werd bij zijn dood gevild, waarna de bewerkte huid op een houten raamwerk werd vastgelijmd. In 2014 werd het paard in het Dordrechts Museum getoond, nu staat het centraal in een tentoonstelling in het Rijksmuseum. Er gaat een grote aantrekkingskracht van uit, zoals dat ook het geval is bij Marengo, Napoleons Arabier, waarvan het skelet vandaag nog in het National Army Museum in Londen kan worden bezichtigd.
Wexy en Marengo staan voor de schoonheid van de oorlog: voor het spektakel, voor het heldhaftige, voor het publieke karakter ervan. Maar de paarden van Waterloo tonen het verleden ook in al zijn bruutheid: in zijn concreetheid en tastbaarheid, rauw en kwetsbaar. De carrières van Wexy en Marengo dwingen ons opnieuw na te denken over onze historische verbeelding, over Huizinga’s historische esthetiek en over de ‘draagsporen van de geschiedenis’.
Over Jo Tollebeek
Jo Tollebeek is hoogleraar Cultuurgeschiedenis van de negentiende en twintigste eeuw en decaan van de faculteit Letteren van de KU Leuven.
Hij publiceert vooral over de geschiedenis van de historische cultuur, over het gebruik misbruik van het verleden in nationale en nationalistische contexten, en over universiteits- en wetenschapsgeschiedenis. Recent verschenen onder meer
Mannen van karakter. De wording van de moderne geesteswetenschappen (2011),
Setting the Standards.Institutions, Networks and Communities of National Historiography (red. met Ilaria Porciani, 2012) en
Ravage.Kunst en cultuur in tijden van conflict (red. met Eline van Assche, 2014). Hij was hoofdredacteur van
België, een parcours van herinnering (2008), de tweedelige reconstructie van de
lieux de mémoire van de Belgische natiestaat.