Slimme variant van antibioticum omzeilt resistentie bij bacteriën
Biologisch chemicus Nathaniel Martin gaat een alternatief antibioticum testen dat veel voorkomende resistente bacteriën zoals de ziekenhuisbacterie kan bestrijden. Hij ontvangt hiervoor 350.000 euro uit het NACTAR-programma van NWO. ‘We willen weten hoe veilig en hoe werkzaam ons antibioticum is in een realistische situatie.’
Veiliger en effectiever
Martin en zijn groep werken aan een potentieel alternatief voor vancomycine. Artsen over de hele wereld gebruiken dit extreem belangrijke antibioticum dagelijks om schadelijke bacteriën te bestrijden. Er zijn echter twee problemen met vancomycine. Ten eerste veroorzaakt het soms vervelende bijwerkingen, zoals nierschade. Maar het grootste probleem is dat de resistentie van bacteriën tegen dit antibioticum toeneemt. Artsen hebben daarom grote behoefte aan een ander antibioticum, waar bacteriën geen verweer tegen hebben.
Synthetisch natuurproduct
Martin en zijn collega’s ontwikkelden een nieuw, semisynthetisch antibioticum. ‘Bij semisynthese ga je uit van een natuurlijk product’, legt Martin uit. ‘In ons geval zijn we begonnen met vancomycine dat door bacteriën is gemaakt, en hebben we de structuur daarvan in het lab met behulp van organische chemie gewijzigd. Dit leidt tot nieuwe semi-symthetische varianten van de natuurlijke verbinding, met verbeterde eigenschappen.’
Het alternatieve antibioticum dat Martin zo ontwikkelde, doodt duizend keer zoveel bacteriën als vancomycine en werkt ook heel goed tegen ernstige ziekteverwekkers, zoals stammen die resistent tegen zijn tegen vancomycine. De Universiteit Leiden heeft patent aangevraagd voor het gebruik van dit nieuwe antibioticum voor de behandeling van infecties.
Werking in het lichaam
‘Daarom willen we nu kijken hoe veilig en werkzaam ons antibioticum is in een realistische situatie’, aldus Martin. Het team gaat daarom nu het effect van hun nieuwe antibioticum op menselijke cellen onderzoeken. Daarnaast gaan ze ook testen hoe goed het antibioticum daadwerkelijk infecties als meticilline-resistente S. aureus, (MRSA of de ziekenhuisbacterie) kan genezen bij dieren. Martin: ‘We weten al dat deze antibiotica zeer effectief gevaarlijke bacteriën kunnen doden in het lab, maar we moeten ook aantonen dat ze werken tegen echte infecties in het lichaam. Deze honorering van NWO is dan ook enorm belangrijk, omdat die ons in staat stelt om de potentie van deze interessante nieuwe antibiotica-klasse volledig te onderzoeken.’
Het nieuwe onderzoek binnen het NACTAR-project, zal voortbouwen op de veelbelovende resultaten van de drie promovendi binnen de Martin-groep: Emma van Groesen, Nicola Wade en Kamal Tehrani.
NACTAR
Het NACTAR-programma is een samenwerking tussen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en NWO-domein Toegepaste en Technische Wetenschappen. In totaal investeerden ze samen bijna 7 miljoen euro in het onderzoeksprogramma.
Het project van Martin is onderdeel van een tweede call, die als doel heeft om nieuw ontwikkelde antibiotica, producten en/of alternatieve behandelingen in de fase van (pre) klinische testen te brengen. De verwachting is dat de projecten uit deze laatste call bijdragen aan de vertaling van eerder ontwikkelde antimicrobiële moleculen, therapieën en / of behandelingen naar de kliniek, gericht op het genezen van humane infectieziekten veroorzaakt door resistente bacteriën.