Inzicht in (de waarde van) automatische vertalingen
Universitair Docent Lettie Dorst heeft een Comenius Senior Fellow beurs gekregen voor een project over automatische vertaling en het gebruik ervan in hoger onderwijs.
Om de kloof te overbruggen tussen vertaalonderzoek, -onderwijs en de toepassing ervan, deed zij een voorstel voor een onderzoeksproject met de naam ‘De waarde van automatische vertalingen in de meertalige academische gemeenschap’. Zoals Dorst zegt: ‘Ik hoop dat een beter inzicht in wat computervertalingen zijn en wat ze doen, ons in staat zal stellen om een meer inclusieve en diverse academische, meertalige gemeenschap te creëren aan de Universiteit Leiden en daarbuiten.
Online toolkit voor inzicht in automatische vertalingen
Haar onderzoeksproject ontwikkelt een leertraject voor automatische vertalingen en zal een online toolkit bevatten met hulpbronnen voor studenten, docenten en onderzoekers. Met deze bronnen hoopt Dorst dat studenten de kennis en vaardigheden zullen opdoen die nodig zijn om kritische, verantwoordelijke en efficiënte gebruikers te worden van vertalingen met behulp van vertaalmachines. Maar het plan van Dorst is niet alleen gericht op het hoger onderwijs. Ze hoopt dat de hulpbronnen ook een positieve invloed hebben op de beroepspraktijk en in de hele samenleving.
De slechte reputatie van computervertalingen
In zijn relatief jonge bestaan heeft de automatische vertaling een vrij slechte reputatie opgebouwd en is het het mikpunt geworden van menige grap. ‘Mensen hebben de neiging om vertaaltechnologie te haten, er bang voor te zijn of het belachelijk te maken. Of ze gebruiken het zonder te denken’, legt Dorst uit. Elk van die gevallen is jammer, vindt zij, want de samenleving is afhankelijk van vertalingen, die steeds vaker tot stand komen met behulp van technologie.
Dorst vervolgt: ‘Ik geloof echt dat geen enkel hulpmiddel – en daarbij is de automatische vertaling geen uitzondering – uit zichzelf goed of slecht is. Het is van belang dat we begrijpen wat zo’n instrument doet en welke professionele of ethische consequenties er kleven aan het gebruik ervan. Alleen dan kunnen we een hulpmiddel ten volle benutten, zonder schade voor de mensen voor wie het bedoeld is.’
Vertaalwetenschap op de kaart zetten
Volgens Dorst zijn vertaalwetenschappen in Nederland schromelijk ondergewaardeerd, zowel in onderzoek en onderwijs als in de samenleving als geheel. Ze zegt: ‘De meeste mensen zijn zich er niet van bewust dat veel teksten die zij lezen in feite vertalingen zijn. Denk maar aan bijsluiters van medicijnen, websites, kookrecepten of gebruiksaanwijzingen – om er maar een paar te noemen.’
Dorst hoopt dat haar onderzoeksproject de vertaalwetenschap eindelijk op de kaart zal zetten en het de aandacht zal geven die het verdient. Zoals ze zelf zegt: ‘Ik heb veel zin om met dit project te beginnen en heb er alle vertrouwen in dat dit in de toekomst zal leiden tot veel meer belangwekkende onderzoeksprojecten en nieuwe (inter)nationale samenwerking.
Over Lettie Dorst
Dr. A.G. (Lettie) Dorst is universitair docent bij het Leiden University Centre for Linguistics (LUCL), waar ze onderwijs geeft over vertalen en taalwetenschap aan de BA Engelse taal en cultuur, de minor Vertalen Engels-Nederlands en de MA Translation.