Nog geen gelijke rechten voor Mexicaanse inheemse vrouwen
Inheemse vrouwen zijn onzichtbaar in de Mexicaanse samenleving. Dat concludeert Barbara Ortiz in haar proefschrift. Promotie op 23 februari.
Ruim zestig volken
Mexico, in de zestiende eeuw gekoloniseerd door de Spanjaarden, heeft nog ongeveer 15% oorspronkelijke bewoners. In zes van de 31 staten waaruit het federale Mexico bestaat, is minimaal één op de drie personen van inheemse afkomst. Van de staat Hidalgo met 30% tot Ycatán met zelfs 63%. De overheid erkent 62 oorspronkelijke volken. Veel voordeel hebben ze daar echter niet van.
Stelselmatige discriminatie
Inheemse vrouwen worden stelselmatig gediscrimineerd. Die discriminatie vindt in alle domeinen van de samenleving plaats, zowel op individueel als op institutioneel niveau. Zo is het voor zwangere vrouwen uit inheemse gemeenschappen bijvoorbeeld moeilijk om goede en respectvolle medische hulp te krijgen. Als ze al toegang hebben tot een arts, worden ze vaak met dedain behandeld. Op bepaalde plaatsen worden inheemse vrouwen uitgesloten bij politieke verkiezingen omdat ze vrouw zijn. In de Mexicaanse media worden amper inheemse vrouwen getoond, en áls het gebeurt is dat vaak op zeer negatieve,stereotiepe wijze.
Racistisch en seksistisch
Ortiz’ doel was uit te vinden waar de rechten van inheemse vrouwen in Mexico nog niet worden gegarandeerd, met speciale aandacht voor de gezondheidszorg, politieke participatie, de media en het onderwijs. Ortiz bestudeerde vele bronnen waaronder overheidsarchieven en statistieken, media en schoolboeken. Tussen het materiaal uit de verschillende bronnen legde ze kruisverbanden. Verder sprak ze met inheemse experts en andere academici. Ortiz kan niet anders dan concluderen: ‘De Mexicaanse samenleving is over de hele linie nog steeds enorm racistisch en seksistisch, zowel op sociaal als op politiek niveau.’
Vrouwen het kwetsbaarst
De rechten van inheemse volken staan nu al meer dan vijftig jaar op de internationale politieke agenda en nog is er nog veel te verbeteren. Binnen die volken zijn vrouwen de kwetsbaarste groep. ‘Er is bewustwording noch kennis met betrekking tot de belangrijke rol die de vrouwen spelen in de maatschappij en in de ontwikkeling van gemeenschappen’, aldus Ortiz. ‘Het gebrek aan aandacht voor hun situatie illustreert de achtergestelde maatschappelijke positie van de vrouwen, waaruit het maar moeilijk ontsnappen is.’
Vrouwen klaar voor participatie
‘De inheemse vrouwen zijn klaar voor participatie maar dan moet de Mexicaanse samenleving zich wel voor hen openstellen. In alle maatschappelijke domeinen moeten voorwaarden worden gesteld die de vrouwen gelijke toegang geven. Het inzicht moet doorbreken dat ook zij deel uitmaken van de samenleving en recht hebben op een plaats daarin.’
‘In onderzoek en wetenschap kunnen nog meer kennisbronnen naar waarde worden geschat; en actieve participatie van inheemse volken zou ook op de wetenschappelijke agenda moeten staan’, meent Ortiz.
Barbara Ortiz is buitenpromovenda bij Archeologie. Gedurende haar onderzoek was ze werkzaam bij het Centrum voor Mexicaanse Studies van de Universiteit Antwerpen. Nu werkt ze bij het Belgisch Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Ze hoopt haar onderzoek naar gendergelijkheid en de rechten van inheemse volkeren te kunnen voortzetten.