Cahiers op de Campus 'Verantwoording en Politie' meer dan geslaagd!
De tweede Cahier op de Campus op 28 januari 2016 kan meer dan geslaagd genoemd worden.
Deze studienamiddag ging deze keer door bij de politie Den Haag, hoofdbureau, een uitermate veilige omgeving waar de 65 deelnemers vanaf 14 uur het gebouw niet meer konden verlaten omdat alles door de private bewaking hermetisch was afgesloten. Ook deze keer vond er een kruisbestuiving plaats tussen de sprekers en de zaal tijdens het debat (o.l.v. Prof. Ponsaers) waar zowel onderzoekers, experten van de Nederlandse Vereniging voor Steden en Gemeenten, lokale en nationale bestuurslieden, wijkagenten, nationale inspectie, private beveiligers, consultants en academici het woord namen.
Verantwoording, accountability, verantwoordelijkheid en legitimacy zijn ruime begrippen. Er werd dan ook gesproken over interne verantwoording (binnen het korps zelf), externe verantwoording (naar de burger en de politiek) en verantwoording afleggen aan jezelf (wat integriteit genoemd wordt en waarvoor naar de deontologische code kan verwezen worden). Zo hadden Tom van Dijk (consultancy) en Peter Versteegh (politie Den Haag) het over de moeilijke opgave een complexe politierealiteit die dagelijks verandert met kwantitatieve indicatoren te meten, en aan de hand van cijfers en scores verantwoording af te leggen. Politie Den Haag ontwikkelde een instrument 'the Best of 3 worlds' waarmee kan gemeten worden aan de hand van ook kwalitatieve gegevens of politie 'the best of' Community Oriented Policing, Problem Oriented Policing en Intelligence Led Policing in haar dagelijkse werking bereikt.
De kreet 'doen wat nodig is' lijkt eenvoudig, zo stelde Lex Cachet (Bestuurskunde Rotterdam), maar is het in dit nieuwe politiebestel met nationale beheersaansturing, decentraal gezag bij de burgemeester, een vacuüm op politiek-bestuurlijk middenniveau (met wel regioburgemeesters en districten) wel zo eenvoudig uitvoerbaar? Dat in de gezagsverhoudingen bij de invoering van de nationale politie niets is veranderd, is volgens hem onjuist en een gevaarlijke stelling. 'Invoering van het Nationale Politie bestel heeft tot een enorme machtsverschuiving geleid binnen het politiebestel: ten gunste van de minister van Veiligheid & Justitie, ten gunste van justitieel repressieve taken en ten gunste van beheer. Beheer is bij uitstek het machtsmiddel van de minister, het centrale gezag, en van de politietop geworden'. Maar, zegt de minister recent nog 'Het gezag over de politie is ongewijzigd lokaal belegd'. (brief van 11 december 2015 aan TK, p.2). Sterker nog: 'Versterking van de lokale inbedding wordt zelfs gegarandeerd' en "Zo is in de wet vastgelegd wat de functie is van de lokale driehoek". 'Kennelijk is dat', zo stelt Lex Cachet, 'tegenwoordig dan een effectieve garantie'. Dat er in de gezagsverhoudingen niets veranderd zou zijn is dus alleen al onwaar omdat de beheersbevoegdheden van de minister van Veiligheid & Justitie welhaast als een soort veto boven alle andere beslissingen uit tornen. Onveranderlijkheid is onwaar omdat feitelijk het gezag nu veelal gedwongen is het beheer te volgen. Gezagsuitoefening wordt drastisch aan banden gelegd door beheersbeslissingen van minister of politiechef.
Jan Terpstra (criminologie, Radboud universiteit Nijmegen) voegt een extra complexiteit toe aan het debat, deze van de plural policing. Hoe, wanneer en aan wie leggen andere 'non-police' veiligheidsactoren verantwoording af? Politie heeft de operationele regie over de private bewaking, hun takenpakket en de uitvoering ervan, maar, zo stelt Terpstra, 'Uit eigen onderzoek blijkt het soms 5 jaar geleden dat private veiligheid hun politiepartner op de werkvloer zag'. Politie heeft de controle over de BOA's, maar hoe verloopt dat lokaal als politie door opschaling veel verder van die lokale realiteit weg zit? En hoe is de verstandhouding met de BOA's? De controle op politie, namelijk de nationale inspectie, noemt Terpstra 'te afhankelijk', en hij haalt twee best practices aan van controlediensten op politie met een onafhankelijke inbedding, namelijk Comite P in België (dienst aan het parlement) en de oversight in Schotland.
Verder werd op deze namiddag verwezen naar de plaats van de lokale (in België) en nationale (in Nederland) ombudsman, waarover ook een tekst in Cahier 37. De complexiteit van de samenleving met de vluchtelingenstroom, de onzekerheid en de 'ieder voor zich mentaliteit' kwam aan bod in de lezing van Jan Nap (lector aan de Politieacademie in Apeldoorn).
Voor meer informatie en de volledige teksten van alle auteurs, zie Terpstra, J., Duchatelet, A., Janssens, J., Ryckeghem, van, D. & Versteegh, P. (2016) Verantwoording en politie, Cahier Politiestudies, (10) 37, Maklu.